زبان پهلوی نه‌تنها حلقه‌ی پیوند میان پارسی باستان و پارسی نو است، بلکه حامل هویت فرهنگی و اندیشه‌ی ایرانی است. این زبان در طول قرن‌ها، از دوران اشکانی تا پایان ساسانی، ابزار بیان اندیشه‌های فلسفی، دینی، تاریخی و ادبی ایرانیان بوده و زمینه‌ساز پیدایش پارسی نو (زبان دری) شد. 

به دلیل خوردگی‌های فراوانی که این نقش برجسته دارد نمی‌توان تشخیص داد آن چیزی که پشت شیر ترسیم شده است، دقیقا چیست! نشان شیر و خورشید در سده‌های پس از اسلام فراگیر شد. چند نشان دیگر از ایران باستان به دست آمده که شبیه به شیر و خورشید هستند ولی با قاطعیت نمی‌توان گفت که آنها شیر و خورشید هستند.

مهربان محمد احسانی چند سالی است که یک کار پژوهشی را آغاز کرده است که با همیاری واژه‌های پهلوی و پارتی، بلخی، سُغدی و هتا سنسکریت و... نوشته‌ها را به زبانی سره دگرگون می‌کند که نام آن را «ایرانیگ سَرَه» گذاشته است. این کار راه را برای یافتن و ساختن واژه‌های پارسی با نگرشی به زبان‌های باستانی ایرانی و هندواروپایی باز می‌کند و می‌تواند راهکار خوبی برای بهبود گنجینه واژه‌های زبان پارسی باشد. در ادامه بخشی از «میژوی تَپوریگ» [تاریخ طبری] را که درباره چَفْتَگان [اتهامات] خسرو پرویز است و با این سامانه دگرگون شده را می‌آوریم و سپس همین نوشته را با دبیره اوستایی پخش می‌کنیم.

یادگار بزرگمهر آیینه‌ای از حکمت و خرد ایرانی است. این متن هم در حوزه‌ی اخلاق فردی و اجتماعی، هم در سیاست و کشورداری و هم در فلسفه و دین جایگاه مهمی دارد. سبک متن بسیار موجز و مثل‌گونه است و همین باعث شده این اندیشه‌ها بعدها به ادبیات پارسی (شاهنامه، قابوس‌نامه، گلستان سعدی) منتقل شود.

مهرگان، جشن ویژه ایزد مهر است که در نوشته‌های باستانی میتره یا مثیره نامیده شده است. علاوه بر دلایل آیینی، دلایل اساطیری هم برای جشن مهرگان بیان کرده‌اند که معروف‌ترین آنها قیام کاوه آهنگر و پیروزی بر ضحاک و بر تخت نشستن فریدون است. اما جالب آنکه رویدادهای مهم تاریخی مانند فتح بابل توسط سپاهیان کوروش بزرگ و پیروزی داریوش بر گئومات در مهرماه رخ داده است.

جشن مهرگان یکی از یادگارهای ارزشمند دوران باستان است و تا حد نوروز در میان ایرانیان ارزش داشته است. اعتدال هوا در بهار و پاییز باعث می‌شده است این دو جشن بزرگ در میان ایرانیان جایگاه ارزنده‌ای داشته باشند. آن چیزی که درباره این جشن می‌توان گفت، پیوند آن با مهرورزی و عهد و پیمان است.

مهر ماه یادآور شکوه تاریخی ایرانیان است. از بزرگداشت شاعران بزرگی چون جلال‌الدین بلخی (مولانا) و حافظ شیرازی گرفته تا سالروز پیروزی ایرانیان در جنگ باستانی و فتح بدون جنگ شهر بابل که در سال ۵۳۹ پیش از میلاد رخ داد. جشن مهرگان یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ایران باستان بوده است که در مهرماه جای دارد و شاید بتوان گفت مهم ترین رویداد این ماه جشن مهرگان است.

شهرت شهر گندی‌شاپور در دوران باستان به دلیل فعالیت‌های گسترده دانشمندان به ویژه در حوزه‌های پزشکی و اخترشناسی بوده است. با این حال مانند همیشه جریان ایران‌ستیز دروغ‌هایی درباره این نهاد باستانی گسترش داده است که دروغین و تحریفی هستند. واقعیت آنکه مدعیان منبع معتبری ارائه نمی‌دهند و گفته‌های آنها با یکدیگر تناقض دارند.

خدای‌نامه صرفاً یک کتاب تاریخ یا داستان نبود؛ این اثر، حافظهٔ جمعی و هویت فرهنگی ایرانیان را در بر می‌گرفت. با آنکه نسخهٔ کامل پهلوی خدای‌نامه در دست نیست، بخش‌هایی از آن از طریق نقل قول‌های متون بعدی حفظ شده است. هرچند نسخهٔ پهلوی آن از بین رفته، اما روح و روایت‌هایش در شاهنامه، متون تاریخی و هنر ایرانی زنده است.

برخی ادعا می‌کنند دانشگاه گندی‌شاپور را پناهندگان سیاسی که از روم مهاجرت کردند برای ایرانیان ساخته‌اند! البته این ادعا هیچ سند و منبع دقیق ندارد. این در حالی است که در دوران رونق گندی‌شاپور یعنی دوران پادشاهی خسرو انوشیروان، پیشوای پزشکان نه یک مسیحی بود و نه یک رومی بلکه یک فرد ایرانی و زرتشتی به نام برزویه بود.