تاریخ و فرهنگ ایران زمین

آرش کمانگیر در شاهنامه فردوسی

با آنکه برخی به اشتباه تصور می‌کنند نام آرش کمانگیر در شاهنامه فردوسی نیامده، ولی چندین بار نام این پهلوان نامدار ایرانی در شاهنامه فردوسی آمده و آشکار است که خردمند توس با داستان آرش کمانگیر آشنا بوده است.

البته جزئیات داستان آرش در شاهنامه نیامده و این موضوع باعث تعجب پژوهشگران شده است!

اینکه چرا فردوسی این داستان را نیاورده مشخص نیست! شاید فردوسی منابعی داشته و خواسته است به آن منابع وفادار باشد و داستان‌های آن منابع (مثلا داستان‌های زمان منوچهر) با داستان آرش کمانگیر تناقض داشته است.

با این حال فردوسی آرش کمانگیر را نادیده نگرفته و چندین بار از او به نیکی یاد کرده است.

در ادامه به ابیاتی از شاهنامه اشاره می‌کنیم که نام آرش و اشاره به داستان آرش کمانگیر در آنها آمده است.

 

نویسنده: میثم صائبی، برگرفته از: سرزمین آزادگان، شهریور ۱۳۹۴

ماجرای آرش و تیراندازی او آن گونه که ثعالبی، ابوریحان بیرونی و گردیزی گفته اند در شاهنامه فردوسی نیامده، اما در ابیاتی از نامداری آرش و تیر آرش و حتی ماجرای آرش را یاد کرده است که نشان از آن دارد که حکیم توس با ماجرای آرش به خوبی آشنایی داشته است.

در اینجا برخی از این اشارات فردوسی به آرش را می‌آوریم:

 

در گفتار اندر رزم ارجاسپ با گشتاسپ:

از آن  زخمِ  آن  پَهلَوِ  آتشی

که سامیش گرزست و تیر آرشی

(شاهنامه، خالقی مطلق، ۱۳۹۳: ج ۵، ص ۱۲۹).

 

در ماجرای خسرو پرویز و بهرام که به شاه زمان آرش اشاره می‌کند:

که بُد شاه هنگام آرش؟ بگوی!

سرآید مگر بر من این گفتگوی!

 

چُنین گفت بهرام کانگاه شاه

منوچهر بُد با کاه و سپاه!

(همان: ج ۸، ص ۳۳).

 

یا در پاسخ خسرو به شیرویه که به مسافت طولانی پرتاب تیر آرش اشاره دارد:

چو آرش که بردی به فرسنگ تیر

چو پیروزگر قارن شیرگیر!

(همان: ص ۳۵۰).

منابع:

* صائبی، میثم (شهریور ۱۳۹۴). «پیوند سه گانه باران و تیر و آرش». سرزمین آزادگان. شماره ۵. صص ۸-١١.

- فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۹۳). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.

دیدگاه‌ها


دیدگاه خود را در اینستاگرام در میان بگذارید:

خِرَدگان در تلگرام و اینستاگرام

خط میخی

نویسنده‌های پایگاه

آرش کمانگیر در شاهنامه فردوسی
به کار گیری یا روگرفت از نوشته‌های این پایگاه تنها پس از پذیرش قوانین پایگاه امکان پذیر است: قوانین پایگاه خِرَدگان
توسعه نرم افزاری: مجید خالقیان