زرتشت

سوال مهم آن است که چرا امروزه بخش اعظم اوستای عهد ساسانی باقی نمانده است؟ هرچند گذار روزگار باعث نابودی منابع باستانی می‌شود ولی قطعا نابودی گسترده‌ای که در یورش و سطله خلفا بر ایران رخ داد بی تاثیر نبوده است. موضوع نابودی علم و دانش توسط فاتحان، چیزی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت. با توجه به منابع و مهم‌تر از آن، شواهدی آشکار که این موضوع را نشان می‌دهند.

جشن سده از جشن‌های بزرگ ایرانی بوده است که همانند نوروز و مهرگان سخنان فراوانی درباره آن گفته‌اند. مشهورترین داستانی که درباره سده گفته‌اند، پیدایش آتش توسط هوشنگ است. جشن سده را می‌توان جشن پیروزی نور بر تاریکی دانست که در فرهنگ ایرانی بارها به آن توجه شده است.

باستان شناسان از کشف یک کتیبه تاریخی که نام زرتشت بر روی آن حک شده خبر دادند. این کتیبه مربوط به اواخر دوره ساسانی در حوالی شهر استخر در مرودشت فارس کشف شده است. برای نخستین بار، نام زرتشت را بروی یک سنگ نوشته مشاهده نمودیم که در نوع خود بی‌نظیر است.

در متون مربوط به ایران باستان نیکی و بدی به صورت هست و نیست در مقابل هم قرار گرفتند به طوری که بارها در لا به لای متون باستانی زرتشتی اینچنین آمده است: هستی اورمزد، نیستی اهریمن

ایران‌ستیزان در ادامه تحریف‌ها و دروغ‌های خود این بار برخی ادعا کرده‌اند که موبدان زرتشتی از واژه‌های جعلی برای شاخاب همیشگی پارس استفاده کرده‌اند! این در حالی است که اصلا در بند 52 متن پهلوی شهرستان‌های ایرانشهر سخنی از دریا و دریای تازیان نیست. بلکه با توجه به ترجمه های معتبر اصطلاح «دژ تازیان» به کار رفته است.

در زمان ساسانیان تحولاتی در آیین زرتشتی رخ داد و به نظر می‌رسد در این دوره به دنبال منظم کردن این آیین برآمدند. آثار و منابعی وجود دارد که حاکی از وجود تحولات در این چندگانگی در زمان ساسانیان است.

ششم فروردین، زادروز گرانمایه پیامبر ایرانی، اشو زرتشت سپیتمان، پیام آور اهورایی راستی و روشنایی است که یکی از مناسبت های مهم جشن بزرگ «هفدرو» یا «نوروز بزرگ» در این روز است.

می‌دانیم نام اهورامزدا (خدای بزرگ آیین زرتشتی) در کتیبه‌های هخامنشی آمده است و مورخان یونانی عصر هخامنشی، تقریبا به صورت گسترده از زرتشت، پیامبر ایرانی یاد کرده اند. در این بین گفتار گزان توس و افلاطون درباره زرتشت بسیار مشهور است. بنابراین حضور آیین زرتشتی حداقل از زمان هخامنشیان در ایران قابل ردیابی است؛ هرچند احتمالا این آیین در ایران پیشینه بیشتری داشته است.

ایرانیان از گذشته تا به امروز و همچنین دیگر ملل کارهای ارزشمندی برای پاسداشت ارزش های ایرانی انجام داده اند. در برخی از مکان‌ها بزرگداشت ایرانیان آنقدر شگفت انگیز است که از همه بیشتر خود ما ایرانیان شگفت زده می‌شویم. برخی از آنها به کوشش ایرانیان در گذشته نه چندان دور پدید آمده‌اند. از آنجایی که بر شمردن همه این موارد در این مجال نمی‌گنجد در این نوشتار به معرفی چند مورد جالب می‌پردازیم.

یکی از مسائلی که درباره تاریخ و فرهنگ ایران اندیشه‌ها را به خود مشغول می‌کند، مسئله ثنویت در دین ایرانیان باستان است. مینویِ بدی‌ها هرگز توانایی حضور در جهان مادی را ندارد و فقط می‌تواند آن را به بدی، نابودی و تباهی بکشاند. تباهی که شاید آن را بتوان پادآفرینش نامید. متنی که بارها در لا به لای متون باستانی زرتشتی دیده می‌شود: «هستی اورمزد، نیستی اهریمن»

در تحقیق حاضر ما نخست تاریخچه ای از پژوهش های پیشین به دست می دهیم، آنگاه شواهد کتبی را به دقت بر می رسیم، و سپس با توجه به چند مسئله ناشناخته ثابت خواهیم کرد که: ۱- ازدواج با محارم در ایران باستان روا نبوده است. ۲- به رغم این ناروایی، چند مورد تاریخی از این گونه ازدواج ها رخ داده است. ۳- واژۀ خُوَئیت وَدَثَه (پهلوی:خوئیتوک دس) و صورت کتابی آن خوئیتودات که نخست معنی «ازدواج با خویشاوندان» می داده، بر اثر سؤ تعبیر واژه هایی که معادل «دختر» و «خویش» و «خواهر» بوده، به «ازدواج با محارم» تفسیر شده و مایه گمراهی ملانقطی های یونانی و رومی و ارمنی و مسیحی و اسلامی و حتی زرتشتی گردیده است.

یکی از جامع ترین نوشتارها درباره ازدواج با محارم در ایران باستان نوشته های پرفسور علیرضا شاپور شهبازی است که با یک بررسی جامع به این نتیجه رسیده که ازدواج با محارم در ایران باستان به صورت عمومی روا نبوده اما در چند مورد (همانند تاریخ دیگر ملل) چنین ازدواج هایی رخ داده است. نوشته ایشان به دو بخش تقسیم شده است که بخش دوم و مهم از نوشته ایشان در اینجا قرار گرفته است. در این بخش پژوهشگر به تحلیل داده ها و تطبیق آنها با روایات تاریخی پرداخته و نتایج را مطرح کرده است.