12 فروردین 1404سیزده‌به‌در نه نحس است و نه ربطی به یهودیان دارد. پوریم و داستان استر با آنچه افراطی‌های ایران و اسرائیل می‌گویند تفاوت آشکار دارد. این داستان اصلا تاریخی نیست و یک افسانه است. در منابع کهن، اشاره به فرخندگی ۱۳ فروردین شده است و اشاره‌ای به نحسی نیست. ایرانیان پس از دوازده روز از نوروز که به یاد دوازده ماه از سال است، روز سیزدهم به در و دشت می‌روند و جشن‌های نوروزی را به پایان می‌رسانند.
چند سالی است که برخی با تحریف تاریخ به دنبال ربط دادن سیزده‌به‌در به یهودیان و قضیه پوریم هستند. از جمله این رسانه‌ها، می‌توان به سایت مشرق نیوز و خبرگزاری تسنیم اشاره کرد که سابقه دروغ پردازی علیه کوروش بزرگ و تاریخ باستانی ایران را دارند. این سایت‌ها در مطلبی با عنوان «”سیزده بدر” روز جشن یهود به‌مناسبت کشتار ۵۰۰ هزار ایرانی» مطالب نادرستی را در این باره رواج داده‌اند.
واقعیت آنکه سیزده به در نه نحس است و نه ربطی به یهودیان دارد. پوریم و داستان استر که البته افسانه‌ای بیش نیست (حتی دانشنامه جهانی یهود هم اعتراف کرده) و دلایل زیادی برای رد آن وجود دارد اساسا با آنچه افراطی‌های داخل ایران می‌گویند تفاوت آشکار دارد.
سوال آنجاست که اگر کشته شدن ایرانیان تا این حد برای این افراد اهمیت دارد چرا به دیگر دوره‌های تاریخی ایران از جمله تهاجم خلفای نخستین و اموی و… به ایران نمی‌پردازند که بر اساس اسناد و مدارک فراوان کشتار و جنایات زیادی صورت گرفته است؟! بنابراین به نظر می‌رسد هدف آنها دلسوزی برای ایرانیان نیست بلکه قصد آنها نفرت پراکنی است تا مردم ایران از یهودیان تنفر پیدا کنند که قطعا کار درستی نیست.
از آن سو یهودیان افراطی و برخی از دولت مردان اسرائیل به دنبال سوء استفاده از این داستان هستند. از جمله می‌توان به اظهارات نتانیاهو اشاره کرد. در واقع افراطی‌های اسراییل هم چیزی کمتر از افراطی‌های داخل ایران ندارند! متاسفانه باید گفت این داستان در ایران و اسراییل دست‌مایه‌ای برای اهداف سیاسی برخی از گروه‌ها شده است.
به هر حال گفته‌های افراطی‌های داخل ایران ریشه در سخنان ناصر پورپیرار دارد که با فرهنگ ایران سر ستیز داشت (نگاه کنید به: پاسخ به ناصر پورپیرار)
در این نوشتار خواهیم دید که سیزده به در نه نحس است و نه ربطی به یهودیان دارد. پوریم و داستان استر هم اساسا با آنچه افراطی‌ها می‌گویند تفاوت آشکار دارد هرچند این داستان اصلا تاریخی نیست و یک افسانه است که درون مایه ایران ستیزانه دارد.
درست نمی‌دانیم سیزده‌به‌در از چه تاریخی در ایران فراگیر شد و در منابع باستانی اشاره مستقیم به جشن سیزده‌به‌در نیست. یکی از فرضیه‌های معقول درباره جشن سیزده‌به‌در این است که ایرانیان پس از دوازده روز از نوروز که به یاد دوازده ماه از سال است، روز سیزدهم که روز فرخنده‌ای است به در و دشت و بوستان می‌روند و شادی می‌کنند و در حقیقت با این کار دوره جشن‌های نوروزی را به پایان می‌رسانند.
با بررسی منابع کهن ایرانی اثری از نحس بودن سیزدهم فروردین مشاهده نمی‌شود. حتی وقتی به صورت ویژه درباره «سیزدهم فروردین» در منابع جستجو می‌کنیم، اشاره به فرخندگی این روز شده است. در آثارالباقیه بیرونی جدولی برای سعد یا نحس بودن روزها وجود دارد که در آن از سیزدهم فروردین با عنوان «سعد» یاد شده است (بیرونی، ١٣٨۶: ص ٣۵٩). این اشاره بسیار با اهمیت است و کاملا در تضاد با نحس بودن سیزده می‌باشد.
در گاهشماری ایرانی هر روزِ ماه یک نام ویژه دارد و نام روز سیزدهم، تیر (تیشتر) است.
تیر، ایزد باران می‌باشد و این ایزد جایگاه والایی در آیین زردشتی دارد. در یشت‌های اوستا بخشی هم مختص این ایزد است و تیشتر یشت نام دارد. در این یشت از نبرد تیشتر با اپوش، دیو خشکسالی و پیروزی این ایزد بر او و نتایج حاصل از آن سخن به میان می‌آید (تفضلی، ١٣٨۹: ص ۵١).
پس روز سیزدهم در فرهنگ ایرانی روز فرخنده‌ای محسوب می‌شود و در منابع مربوط به دوران باستان از روز سیزدهم به نیکی یاد شده است.
همچنین نگاه کنید به:
پیوند «چهارشنبه سوری» و «سیزده‌به‌در» با ایزد تیر
داستان استر یکی از قصه‌های مشهور یهودیان است که در قلمروی یک پادشاه ایرانی به نام «اخشورش» رخ می‌دهد.
به طور کلی در این داستان زنی به نام استر با به خطر انداختن جان خود، یهودیان را از نسل کشی نجات می‌دهد و نهایتا یهودیان دشمنان خود را قتل عام می‌کنند. این داستان از نظر تاریخی قابل اثبات نیست چرا که تقریبا با همه منابع تاریخی و آثار باستانی تضاد جدی دارد. کتاب استر حتی در طومارهای دریای مرده هم وجود ندارد و به نظر افسانه‌ای جدیدتر است که به منابع کهن‌تر یهودیان اضافه شده است.
قطعا رویکرد افراطی به داستان استر پذیرفتنی نیست؛ جه از جانب یهودیان افراطی و چه از جانب یهودستیزان ایرانی و غیر ایرانی باشد. اما این روزها در ایران، داستان‌های تحریف شده‌ای از این قصه رواج پیدا کرده است که بر خلاف موارد درج شده در منابع یهودیان می‌باشد. به طور خلاصه، اکثر این داستان‌های تحریف شده، بر کشته شدن اقوام بی‌گناه توسط یهودیان تأکید دارند. همچنین پیوند جشن «سیزده به در» به این موضوع رایج شده است که به هیچ وجه قابل اثبات نمی‌باشد. در هیچ منبعی از ارتباط جشن سیزده به در به این موضوع گزارشی نیست و از نظر زمانی پوریم و سیزده به در یکسان نیستند.
برای دانش بیشتر نگاه کنید به:
بررسی تاریخی داستان استر و جشن پوریم یهودیان
در اینجا به صورت خلاصه چند دلیل از هزاران دلیلی که داستان استر افسانه ای بیش نیست را می‌آوریم:
– در طومارهای دریای مرده اثری از کتاب استر نیست!
– در هیچ منبع تاریخی و آثار باستانی اثری از این داستان نیست!
– نویسنده داستان استر نامعلوم است! کتاب استر پس از حمله اسکندر، وارد متون یهودی شده است چرا که تا پیش از آن این داستان را قابل ردیابی نیست!
– بر اساس داستان استر سن مردخای افسانه ای است و بیش از 100 سال سن دارد!!
– یهودیان در آثار هخامنشیان بسیار کمرنگ هستند و اصلا نگاره آنها در پارسه (تخت جمشید) وجود ندارد!
– بر اساس کتیبه‌های رسمی هخامنشی، ایران بیست و چند ایالت داشته است ولی در داستان استر از 127 ولایت نام برده می‌شود!!!
یعنی نویسنده داستان استر کوچکترین آشنایی با فرمانروایی ایرانیان نداشته است!!!
– در داستان استر از ضیافتی یاد می‌شود که 180 روز به طول انجامید!!! هیچ کدام از جشن های ایرانی چنین شرایطی نداشتند!!
یعنی نویسنده داستان استر کوچکترین آشنایی با فرهنگ ایرانی نداشته است!!
برای دانش بیشتر نگاه کنید به:
افسانه «پوریم» و «جشن ایرانی کُشی یهودیان» بی اساس است
بررسی تاریخی داستان استر و جشن پوریم یهودیان
بر اساس افسانه استر شخصی از قوم غیر ایرانیِ عمالقه به نام هامان به درجه بالایی در حکومت می‌رسد! هامان به دلیل تعظیم نکردن یک یهودی به نام مردخای بر او، تصمیم به نابودی و نسل کشی یهودیان می‌گیرد.
یهودیان با کمک استر همسر شاه ایران، به مقابله بر می‌آیند و دشمنان را می‌کشند. در افسانه استر نقل می‌شود که یهودیان ۷۷ هزار دشمن داشتند و آنها را نابود کردند. چنین می‌نماید که این افراد از سپاهیان و هم پیمانان هامان در سراسر امپراطوری بوده اند.
این «۷۷ هزار» علاوه بر این که به دلیل وجود دو عدد هفت در کنار هم نمادین به نظر می‌رسد بسیار اغراق آمیز می‌نماید. به کرات دیده شده است که اقوام و ملل گوناگون در حماسه‌ها و افسانه‌های خود، تعداد دشمنان خود را بسیار اغراق آمیز معرفی کرده اند تا شاید قدرت خود و یا مظلومیت خود را القا کنند.
اما در ایران برخی آمارهایی مانند «500 هزار ایرانی» را ذکر می‌کنند که مشخص نیست منبع آنها برای این گفته چیست؟!! به هر حال تنها منبعی که این افسانه را می‌گوید کتاب استر است و به هیچ وجه در این منابع چنین آماری ذکر نشده است.
در کتیبه‌های دوران هخامنشی هیچگاه به صورت مستقیم از یهودیان سخنی به میان نیامده است و حتی در کاخ پارسه (تخت جمشید) نگاره‌های زیادی از اقوام حوزه قلمروی هخامنشی وجود دارد اما اثری از یهودیان نیست.
حتی در استوانه کوروش بزرگ هم اشاره مستقیمی به یهودیان نمی‌شود و در واقع رفتار کوروش بزرگ با یهودیان همان رفتاری بود که این پادشاه با سایر اقوام داشت.
چنین می‌توان نتیجه گرفت که هیچگاه رویکرد ویژه و خاص به یهودیان نبوده است، در صورتی که داستان استر آنان را از بزرگان مملکت خوانده است و اگر اینچنین بود حتما رد پایی از آنان در آثار باستانی به جا مانده از هخامنشیان وجود داشت.
برای دانش بیشتر نگاه کنید به:
این کمرنگی نشان می‌دهد که شرایط برای تاثیرگذاری یهودیان در جشن‌های ایران وجود نداشته است.
در ایران، ایران‌ستیزانی مانند ناصر پورپیرار شروع به تحریف افسانه استر و نتیجه گیری‌های بی معنی از این افسانه کردند. به طوری که تمام تمدن ایران باستان را غیر واقعی و افسانه خواندند!
پس از آن برخی از افراطی‌هایی که ظاهری مذهبی داشتند، تحت تاثیر سخنان ناصر پورپیرار داستانی جدید را به وجود آورند. کسانی مانند حسن عباسی و پس از او علی‌اکبر رائفی‌پور سخنان کاملا نادرست درباره پوریم و سیزده‌به‌در را رواج دادند. جالب آنکه اکثر این افراد تحصیلات مرتبطی نداشتند.
مواردی که این افراد درباره داستان استر گفته‌اند، اکثرا نادرست، تحریفی و بدون سند هستند. حتی برخی از آنها مدعی شده‌اند که در منابع یهودیان اظهارات آنها آمده است اما اظهارات آنها بر خلاف منابع یهودیان است.
اشخاصی مانند علی‌اکبر رائفی‌پور ظاهری ایران دوست به خود گرفتند و قصد تحریک احساسات ملی گرایانه در ایران را داشتند تا تنفر از یهودیان و اسرائیل را در جامعه به وجود بیاورند. این در حالی است که بعدها صراحتا به جشن باستانی و ملی ایرانیان یعنی نوروز توهین کردند (ن.ک: سخنان توهین آمیز رائفی پور درباره نوروز).
البته جشن پوریم را هم نمی‌توان جشن انسانی و پاک دانست چرا که شادی، پایکوبی و شراب‌خواری به یاد اعدام و قتل عام هزاران تن (حتی اگر دشمنان و نظامیان باشند) چندان انسانی به حساب نمی‌آید. رویکرد افراطیان در اسرائیل هم پذیرفتنی نیست.
به طور خلاصه می‌توان گفت که در الگوهای باستانی تقویم ایرانی و یهودی نیز نه تنها این دو واقعه هرگز بر هم منطبق نمی‌شوند بلکه اصولا فاصله‌ی بیشتری را هم از یکدیگر دارند. برای روشن شدن بیشتر مطلب، جدولی نمونه از تاریخ وقوع پوریم در صد سال اخیر در جدول زیر تهیه شده است که ادعای انطباق این دو واقعه (پوریم و سیزده به در) را به کلی رد می‌کند (لاله زار و شموئلیان، ١۳۹۲).
این نوشتار به صورت خلاصه تهیه شده بود. برای دانش بیشتر حتما مطالب زیر را مطالعه بفرمایید:
پوریم اصلا در سیزدهم فروردین برگزار نمی‌شود
افسانه «پوریم» و «جشن ایرانی کُشی یهودیان» بی اساس است
بررسی تاریخی داستان استر و جشن پوریم یهودیان
یاری‌نامه‌ها و بن‌مایه‌ها:
– بیرونی، ابوریحان (١٣٨۶). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمه اکبر داناسرشت. تهران: امیر کبیر.
– تفضلی، احمد (١٣٨۹). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: سخن.
– شاکر، محمد کاظم؛ فیاض، محمد سعید (بهار و تابستان 1389). «هامان و ادعای خطای تاریخی در قران» مجله قران شناخت، سال 3، شماره 5.
– لاله زار، حمامی؛ شموئلیان، امین (تابستان ١۳۹۲). «عدم انطباق پوریم با سیزده فروردین». انجمن کلیمیان تهران.
دیدگاه خود را با نویسنده در میان بگذارید:
