پیوند «چهارشنبه سوری» و «سیزده به در» با ایزد تیر

پیوند «چهارشنبه سوری» و «سیزده به در» با ایزد تیر (تیشتر)

امروز مردم ما با چهارشنبه سوری به استقبال نوروز می‌روند و با سیزده به در به صورت رسمی به جشن‌های نوروزی پایان می‌دهند. جالب آنکه هر دو جشن با ایزد تیر یا تیشتر ارتباط دارند.

می دانیم که در گاهشماری ایرانی هر روز ماه نام خاصی داشته است و روز سیزدهم هر ماه را تیر روز می‌نامیدند. پس سیزده فروردین که مشهور به سیزده به در است با تیر ارتباط پیدا می‌کند و در تیر روز قرار دارد.

در برخی از متون مربوط به جهان ایرانی از جمله متون سغدی باستانی نام روزهای هفته به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد سغدیان مانوی به روزهای هفته علاقه نشان دادند به طوری که نام روزهای هفته با نام‌های ایرانی به جا مانده است. بنا بر نوشته دکتر بدرالزمان قریب علاقه سغدیان مانوی به نجوم باعث شد که نام روزهای هفته به نام ستارگان در زبان چینی دخیل شود. قریب در این باره اینچنین نوشته است (قریب، ۱۳۸۶: ص ۲۷):

روز یکشنبه: mi، از سغدی mīr «مهر» (=میتره).

روز دوشنبه: mo، از سغدی māx، «ماه».

روز سه‌شنبه: yun-han، از سغدی wanxān/unxān، «ورهام/بهرام».

روز چهارشنبه: tie، از سغدی tīr، «تیر».

روز پنج‌شنبه: hu-wu-si/wen-mo-si، از سغدی urmazt، «هرمزد»

روز جمعه: na-xi، از سغدی nāxīδ، «ناهید».

روز شنبه: zhi-huan، از سغدی kēwān، «کیوان».

مشاهده می‌کنیم که چهارشنبه هم با تیر پیوند دارد. تیر ایزد باران است که بر خشکسالی چیره می‌شود و باران در فصل بهار که با نوروز آغاز می‌شود به اوج می‌رسد.

می توانیم از این اتفاق زیبا بهره ببریم و با سازمان دهی این جشن‌ها که امروز در میان مردم جای دارند، علاوه بر ایجاد زمانی شاد و مفید برای مردم، اندیشه های پاک و زیبایی را رواج دهیم و از تحریف همه جانبه جشن های باستانی جلوگیری کنیم.

در طول تاریخ جشن‌ها با تغییراتی همراه بودند و عناصر نوینی به آنها افزوده می‌شده است. برخی از جشن‌ها در دوران قدیم اهمیت فراوانی داشتند و از یادها رفته‌اند و برخی دیگر از اهمیت کم‌تری برخوردار بودند اما به مرور اهمیت یافته‌اند. مهم این است که جشن های ایرانی همواره پاسدار هویت فرهنگی ایرانیان بوده‌اند.

همچنین نگاه کنید به:

در فرهنگ ایرانی، سیزده نحس نیست