چرا کوروش بزرگ خاص است؟

بررسی مستند دلایل تمایز و اهمیت کوروش در تاریخ ایران

بسیاری از فرمانروایان و بزرگان جهان که امروز ستایش می‌شوند، صرفا در منابعی از طرف ملت یا قوم خود ستایش شده‌اند و به آنها پرداخته شده است. حتی گاه هیچ منبعی از زمان زندگی آنها به دست نیامده است و منابع متأخرتر درباره آنها سخن گفته‌اند.

درباره کوروش بزرگ که به عنوان یکی از محبوب‌ترین پادشاهان تاریخ جهان شناخته می‌شود، موضوع بسیار شگفت آور می‌باشد، به طوری که اقوام و ملل گوناگون از کوروش به نیکی یاد کرده‌اند. منابع تاریخی درباره کمتر پادشاهی چنین شرایطی دارند؛ آن هم منابعی که نویسنده‌های آنها ارزش‌ها و نگرش‌های گوناگون داشته‌اند. همین موضوع کمک می کند که متوجه شویم چرا کوروش بزرگ خاص است.

نگاه کنید به:

نگاهی به نوشته‌های منابع اقوام و ملل گوناگون در بزرگداشت کوروش بزرگ

آن چیزی که کوروش را خاص‌تر می‌کند، یافت شدن آثار باستانی بسیار ارزشمند از زمان کوروش است؛ از جمله استوانه کوروش که یادآور جوانمردی و نیک سیرتی این پادشاه می‌باشد. هر کس که با تاریخ‌پژوهی آشنایی دارد، می‌داند که وقتی آثار باستانی از یک شخصیت باستانی به دست بیاید، اتفاق بسیار ارزشمند و جالبی است.

بیایید بررسی کنیم که برای مثال آثار باستانی و منابع تاریخی درباره کدام یک از شخصیت‌هایی که در کتاب مقدس ستایش شدند، شرایطی مانند کوروش بزرگ دارند؟! به طوری که هم یونانیان، هم یهودیان و هم بابلی‌ها او را ستایش کرده باشند و از زمان او نوشته‌هایی به دست آمده باشد که در آن رسیدگی به مردمان مورد توجه ویژه قرار گرفته است؟!

چنین موضوعی برای همه شخصیت‌های برجسته جهان و مقایسه منابعی که درباره آنها سخن گفته‌اند با منابع مرتبط با کوروش بزرگ قابل بررسی است.

جالب آنکه کوروش هم در نوشته‌هایی که برای برخی از ادیان مقدس هستند، ستایش شده است و هم آثار باستانی بسیار ارزشمندی از زمان او به دست آمده است. این موضوعی نیست که بتوان به آن توجه نکرد چرا که از موارد نادر در تاریخ جهان است.

به جز این منابع که گاه به صورت کلی درباره کوروش سخن گفته‌اند، اسناد و مدارکی از زندگی روزمره مردم آن دوران به جا مانده است که محتویات آثاری مانند استوانه کوروش و رویدادنامه نبونئید را به اثبات می رسانند

برای بررسی بیشتر نگاه کنید به:

اسناد شگفت انگیزی که محتوای استوانه کوروش را تأیید می‌کنند

استوانه کوروش بزرگ نخستین سند به دست آمده در تاریخ بشر است که در آن از رفتار مهربانانه پادشاهی از قومی دیگر پس از پیروزی بر قومی مغلوب ذکر می‌شود. برخی از مفاهیم و واژه‌هایی که در استوانه کوروش بزرگ آمده، در اسناد پیشین دیده می‌شود ولی همه آنها درباره قوم خود آنها است؛ بنابراین این متن را می‌توان متنی انسان دوستانه فراتر از مرزهای قومی دانست.

این سند بیان کننده رواداری مذهبی هخامنشیان است به طوری که در این متن بر بازسازی و رسیدگی به پرستشگاه‌های اقوام گوناگون تاکید می‌شود.

به طور کلی فتح صلح جویانه بابل نقطه عطفی در تاریخ بشر بوده است و مفهوم انسانیت و توجه به حقوق انسان در سطح جهانی پس از آن بسیار بیش از پیش مورد توجه بشر قرار گرفت.

نگاه کنید به:

فتح آرام بابل توسط کوروش، نقطه عطفی در تاریخ بشر

با توجه به وجود این همه اسناد و مدارک و منابع درباره کوروش، به ویژه پس از فتح بابل، کوروش از پادشاهان پیش از خود متمایز می‌شود چراکه هم اطلاعات بیشتری از او در دست داریم و هم اینکه هیچ کدام تا این حد توسط اقوام و ملل گوناگون ستایش نشده‌اند.

به همین جهت است که اکثر تاریخ پژوهان دیدگاه بسیار مثبتی به کوروش دارند و از او به نیکی یاد کرده‌اند. هنوز هم همان روندی که در منابع اقوام و ملل کهن درباره کوروش وجود دارد دیده می‌شود به طوری که پژوهشگران با گرایش‌های فکری گوناگون جوانمردی و نیک سیرتی کوروش را ستایش می‌کنند چرا که هر انسانی، انسانیت را می‌پسندد.

نگاه کنید به:

سخنان پژوهشگران و بزرگان درباره کوروش بزرگ

بدون تردید چنین شخصیتی تا به امروز هم قابل ستایش می‌باشد و شایسته است همانند بسیاری از بزرگان جهان که روز بزرگداشت برای آنها در نظر می‌‌گیرند، برای کوروش هم روز بزرگداشت تعیین شود.

خوشبختانه چند سالی است که یکی از روزهای معتبر و مستند تاریخی یعنی سالروز ورود شکوهمند کوروش بزرگ به بابل، به صورت مردمی به عنوان «روز کوروش» مطرح شده است. این روز بر اساس نوشته‌های رویدادنامه نبونئید یعنی یکی از آثار با اهمیت به جا مانده از دوران کوروش بزرگ به دست آمده است (ن.ک: هفتم آبان، روز کوروش بزرگ).

از این روی این روز را باید یکی از روزهای ارزشمند تاریخی ایران و جهان دانست چراکه مختص یکی از اشخاص تأثیر گذار در تاریخ جهان است.