سخنان کوروش بزرگ با منبع

کتیبه پاسارگاد که از زبان کوروش می‌گوید:

من کوروش هستم، شاه، هخامنشی

کتیبه سه زبانه پاسارگاد (CMa)، برگردان پی‌یر لوکوک (برگردان پارسی نازیلا خلخالی)

مقایسه استوانه کوروش بزرگ با کتیبه‌های دیگر آن دوران

توجه به صلح و آسایش غیر نظامیان هنگام فتح بابل

(و آنگاه که) سربازان بسیار من دوستانه اندر بابل گام بر می‌داشتند، من نگذاشتم کسی (در جایی) در تمامی سرزمین‌های سومر و اکد ترساننده باشد.

بند ۲۴ استوانه کوروش، برگردان عبدالمجید ارفعی

من همه سرزمین‌ها را در صلح (امنیت) نشاندم.

بند ۳۶ استوانه کوروش، برگردان شاهرخ رزمجو

درماندگان باشنده در بابل را که (نبونئید) ایشان را به رغم خواست خدایان یوغی داده بود نه در خور ایشان، درماندگی‌هاشان را چاره کردم و ایشان را از بیگاری برهانیدم.

بند ۲۵ استوانه کوروش، برگردان عبدالمجید ارفعی

وصیت‌هایی از کوروش بزرگ

پس از آنکه مرگ مرا در رباید، مبادا که پیکر من به زر و یا سیم بپوشانید. یا در تابوتی از زر و سیم و از آن دست نهید، که پیکرم را با شتاب که توانید به خاک بسپارید. آرامیدن به کدامین جای فرخنده تر از خوابیدن بر دامان خاک است که مادر همه زیبایی‌هاست، که دایه همه نیکی‌هاست؟ در سراسر زندگی دوستار مردمان بوده‌ام، و چه چیز نیکوتر از به خاک پیوستن و به مردمان بهره رساندن؟

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ٨، بخش ٧، بند ٢۵، برگردان ابوالحسن تهامی

اندرز کوروش بزرگ به فرزندانش:

کدام مهربانی زیباتر از مهربانی میان برادران است؟ ای کمبوجیه به یاد سپار تنها آن برادر از رشک‌های گیتی ایمن است که در دل دیگر برادر خود، بزرگ و گرامی باشد…

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۸، بخش ۷، بند ۱۶، برگردان ابوالحسن تهامی

راه دل ربودن و دل بسته کردن مردمان نه با درشتی و تند خویی ست که با تیمار و اندوه خواری‌های مهرورزانه است.

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ٨، بخش ٧، بند ۱۳، برگردان ابوالحسن تهامی

مهر بورزید دوستان را، و این مهرورزی شما را نیرویی خواهد داد که با آن دشمنانتان را بر اندازید.

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ٨، بخش ٧، بند ۲۸، برگردان ابوالحسن تهامی

ای مرد من کوروش فرزند کمبوجیه ام، که امپراطوری آسیا را اساس نهادم و شهریار آسیا بودم. پس بر این مقبره رشک مبر.

Arrian, Anabasis. 10, 8-6؛ ن.ک: نجف زاده، ۱۳۹۲: ص ۶۴ و پلوتارک، ۱۳۴۶: صص ۴۲۴ -۴۲۵

برای دانش بیشتر نگاه کنید به: بررسی وصیت نامه کوروش بزرگ

کوروش بزرگ از پدرش آموخته بود

کسی را نیاز برآورده نخواهد شد که از ایزدان محصولی فراوان پاداش خواهد اما هیچ دانه‌ای نیافشانده باشد. این نماز ها ناساز و ناهمگون با آیین آسمان است.

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۱، بخش ۶، بندهای ۶ و ۷، برگردان ابوالحسن تهامی

درباره تربیت فرزندان

اگر خواهیم که فرزندانمان نکو مردان باشند و آراسته به نیکی‌ها، چاره‌یی‌مان نیست جز آنکه نیک‌تر نمونه باشیم بهر ایشان. و چون فرزندان در برابر خویش جز نیکی نمی‌بینند، فرومایگی و پستی نمی‌شناسند و بسوی‌اش گام نمی‌نهند. و چون سخن زشت و شرم آور نمی‌شنوند، زشت و شرم آور نمی‌گویند. پس، آن گونه زندگانی پیش خواهند گرفت که نیکوست و زیباست.

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۷، بخش ۵، بند ۸۶، برگردان ابوالحسن تهامی

سخنانی درباره فرمانروایی بر مردمان

 فرمانروایی بر مردمان به شیوه‌ای نیک و والا بزرگ تر از هر کار دیگر است.

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ١، بخش ۶، بند ۸، برگردان ابوالحسن تهامی

فرمانروا، به باور من باید که نشان تفاوت‌اش با مردمان نه در زندگانی آسوده و پر آرایه باشد که در پیش‌اندیشی‌ها باشد و در خِرَد و در شوق وی به کار…

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ١، بخش ۶، بند ۸، برگردان ابوالحسن تهامی

باید آگاه باشیم که به روزگاران پیش، آز تاراج کردن، سرنوشت بسی پیروز گران را دگرگون کرده است. هر آنکه به تاراج می‌رود مرد نیست، استری است بارکش!

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۴، بخش ۲، بند ۲۵، برگردان ابوالحسن تهامی

درباره اقدامات پدافندی

ما این کشوران به بیداد نگشوده ایم، ما به ستم دست نیانداختیم بر دیگر کشوران و به زور نتاختیم بر آنها، که بر ما تاختند دیگران و ما به پدافند خویش ایستادیم…

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۷، بخش ۵، بند ۷۸، برگردان ابوالحسن تهامی

چندی از نوشته‌های اسناد معتبر درباره کردار نیک کوروش بزرگ

کمک کوروش بزرگ به تهیدستان پس از فتح بابل:

[کوروش] آنانی که توان‌هاشان در حد بسیار پایین بود، به زندگانی بازگردانید، از آن روی که به گونه‌ای پیوسته خوراکشان بدانان داده شده است…

کتیبه بابلی گزارش منظوم (Verse Account). ارفعی، عبدالمجید (۱۳۸۹). فرمان کوروش بزرگ. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص ۲۵

رسیدگی کوروش بزرگ به پرستشگاه‌ها:

از ماه کیسلیمو (ماه نهم، از ۳ دی ماه تا ۲ بهمن ماه) تا ماه ادرو (ماه دوازدهم، از ۳ اسفند تا ۳ فروردین ماه) خدایان اکد که نبونئید واداشته بود تا به بابل آورده شوند […] به شهرهای مقدس خود بازگشتند…

رویدادنامه نبونئید، ستون 3، بند 21. ارفعی، عبدالمجید (1389). فرمان کوروش بزرگ. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص 15

شباهت سخنان کوروش بزرگ در منابع

شباهت گفته‌های کوروش بزرگ به شعرهای ایرانی

آنکس که آرمان خویش از گفته به کردار نمی آرد و خرسند است، باید به یاد آورد که نیم مردی بیش نیست…

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۳، بخش ۳، بند ۳۸، برگردان ابوالحسن تهامی

احترام به پرستشگاه‌های اقوام و ادیان گوناگون:

در پی امنیت شهر بابل و همه جایگاه‌های مقدسش بودم…

بند ۲۵ استوانه کوروش، برگردان دکتر شاهرخ رزمجو

شباهت گفته‌های کوروش بزرگ در کوروپدیا (کوروش نامه) به گفته‌های کیخسرو در شاهنامه فردوسی:

هراسی که مرا همواره همراه می‌آمد این بود که مبادا روزی پای به راه کـژی و اهریمنی گذارم…

کوروپدیا (کوروش نامه) گزنفون، دفتر ۸، بخش ۷، بند ۷، برگردان ابوالحسن تهامی

بخش‌هایی از استوانه کوروش به سبک شاهنامه

منم شاه گـیتی شـَه دادگر

نياكـان من شـاه بود و پدر

روان شد سپاهم چو سیلاب و رود

به بابل که در رنج و آزار بود

بر این بود مَـردوک پروردگار

که پیروز گردم در این کارزار

سرانجام بی جنگ و خون ریختن

به بابل درآمد، سپاهی ز من

رها کردم این سرزمین را ز مرگ

هم امید دادم همی ساز و برگ

 

اراده است اینگونه مردوک را

که دلهای بابل بخواهد مرا

مرا غم فزون آمد از رنجشان

ز شادی ندیدم در آنها نشان

 

به بابل چو وارد شدم بی نبـرد

سپاه من آزار مـردم نکرد

اراده است اینگونه مـردوک را

که دلهای بابـل بـخواهد مرا

مرا غـم فزون آمد از رنجشان

ز شادی ندیدم در آنها نشان

ز نو سـاختم شهر ویرانه را

سپس خانه دادم به آواره‌ها

نبونید بس پیـکر ایـزدان

به این شهر آورده از هر مکان

به جای خودش برده ام هر کدام

که دارند هر یک به جایی مقام

(صادق علی حق پرست)