آیا در تخت جمشید جعل تاریخ صورت گرفته است؟

جعل در تخت جمشید | نویسنده: کوروش شهرکی | واپسین به روزرسانی: 16 فروردین 1396|

پارسه یا تخت جمشید بی شک از مفاخر تاریخی این مرز و بوم به شمار می رود ، بنایی سترگ که کار ساخت آن را داریوش بزرگ پی افکند و سپس فعالیت های ساختمانی او توسط پسرش خشایارشا دنبال شد تا اولین کاخ ها در مجموعه پارسه پدید آیند کار ساخت دیگر کاخ ها توسط اردشیر هخامنشی و دیگر شاهان هخامنشی ادامه یافت تا کاخ های بیشتری به این مکان افزوده شود.

سرانجام کار و همت ایرانیان باستان امروزه ویرانه هایی در مرودشت برای ما ایرانیان باقی مانده است که هرچند با آتش اسکندر ویران شده اما همچنان بزرگ و با شکوه است.

این مجموعه چنان زیباست  که اگر به سفرنامه های اروپایی هایی که به ایران سفر کردند نگاهی اندازیم می بینیم که بیشتر آنان برای مشاهده این مجموعه باستانی راه خویش را به سمت شیراز و تخت جمشید کج کرده اند تا از این میراث کهن بازدید کنند.

از آنجایی که کاخ های پارسه بخشی از هویت ایرانی هستند همواره مورد حمله کسانی قرار میگیرند که از وجود چنین هویتی ناراضی هستند. یکی از همین افرادی که در مجموعه نوشتار ها و کلیپ های خود بسیار به تخت جمشید تاخته است فردی به نام ناصر پورپیرار است که نظریات و ادعا هایی را مطرح نموده که هیچ یک از محققین و اساتید این حوزه آن را درست نشمرده اند.

بد نیست به عنوان آخرین سخنان بخش نخستین این نوشتار با چندی از نظریه های ناصر بناکننده (پورپیرار) پیرامون تاریخ، هویت و فرهنگ ایران آشنا شویم، نویسندگان کتاب «دوازده قرن شکوه» ایده ها و نظر های ناصر پورپیرار را به صورت خلاصه اینگونه شرح می دهند:

« از سال 1379 بدین سو، نویسنده‌/ ویراستاری به نام آقای ناصر پورپیرار، خواسته یا ناخواسته، در چارچوب گفتمان و تبلیغات ایدئولوژی‌های قوم‌گرا، به سخن پراکنی و نظریه‌پردازی روی آورده است: وی با رد و انکار استواری و پرباری فرهنگ و تمدن ایران، پیش و پس از اسلام، با وحشی و خون‌ریز و بیگانه قلمداد کردن امپراتوری‌های هخامنشی و اشکانی و ساسانی، جعلی انگاشتن دین‌ها و مذاهب زرتشت و مانی و مزدک، مزدور خواندن فردوسی، حقیر و بی‌مایه توصیف کردن زبان فارسی، دروغین دانستن شخصیت‌هایی ایرانی چون سلمان فارسی، ابوحنیفه، ابومسلم خراسانی، بابک خرمدین و دیگران، و در مقابل، با نسبت دادن فرهنگ و تمدنی عظیم و بی‌مانند به قوم عرب، و نه مسلمانان، و مصادره تمدن پربار میان‌رودان و آسیای غربی به سود اعراب، به وضوح کوشیده است که ایرانیان را فاقد هر نوع فرهنگ و تمدنی جلوه دهد و همه‌ دستاوردها و میراث فرهنگی ایران، و به ویژه ایران پس از اسلام را مدیون و مرهون اعراب عصر جاهلی قلمداد کند» (نعمتی لیمایی و احمدی،1383:ص9)

در این نوشتار سعی برآن است تا به یاری خداوند یکی از موارد مطرح شده توسط ناصر پورپیرار و هم فکرانش را بررسی کرده و پاسخ بگوییم. شیوه کار نیز بدین صورت است که ابتدا نظر و ادعای جناب پورپیرار را آورده و سپس با اسناد و مدارک تاریخی به نقد و بررسی آن ها میپردازیم.

ادعای ناصر پورپیرار:

(پورپیرار، 4 اردیبهشت 1386 )

حالا به این دو عکس از محوطه ی تراس سمت شرق، در تالار بزرگ آپادانا نگاه کنید، که در کارتن سازی های کودکانه شان از قبیل «شکوه تخت جمشید»، محل برگزاری جشن های بزرگ باستانی و احضار ملت های دست نشانده برای تقدیم هدایا و مالیات گفته اند. آخرین ستون سمت راست در هر دو عکس، که فلش زده ام، سراپا سنگ خام تراش نخورده و به نظر می رسد که شیار اندازی نشده است. درعکس زیر هنوز قطعات تراش نخورده ی دیگری بر زمین مانده و در هر دو عکس تنها آخرین قطعه ی زیرین ستون را می بینید که به عنوان الگوی تراش قلمه ستون به ارتفاع تقریبی نیم متر شیار اندازی شده است (پورپیرار، 4 اردیبهشت ماه 1386).

پنج ستون در ایوان شرقی دیده میشود(پورپیرار، 4 اردیبهشت 1386 )

پاسخ به ادعا های ناصر پورپیرار:

پورپیرار در دو عکس اولی خود آخرین ستون ایوان شرقی کاخ آپادانا را نشان میدهد که به ادعای او «سراپا سنگ خام تراش نخورده» و همچنین «شیار اندازی نشده است»،و در ادامه می افزاید که عده ای آمده اند و برای اجرای یک پروژه «عوام فریبانه» داربست هایی با هدف «حذف و یا ایجاد تصحیح همان ستون تراش نخورده در آپادانا بر پا کرده اند»! بیشتر این گفتار به رمان های جنایی شبیه است اما این مقدمه ای است برای نتیجه گیری بعدی او در مورد تخت جمشید:

«کار اجرایی در سراسر محوطه ی تخت جمشید حداکثر بیش از بیست و پنج درصد پیشرفت نداشته است و این مقدار در کاخ آپادانا کم تر از پانزده درصد است» (پورپیرار، 4 اردیبهشت 1386)

پورپیرار با استناد به این تصاویر  مدعیست کاخ های تخت جمشید هرگز کامل نبوده و مورد سکونت قرار نگرفته، از نظر وی هخامنشیان در کل بیش از 25 درصد تخت جمشید را نساخته اند و نظر همه باستان شناسان و مورخان مبنی بر مسکونی بودن تخت جمشید و بارعام شاهان هخامنشی در این مکان دروغ و دسیسه ایست که صاحبان «کلیسا و کنیسه» برای ایرانیان درست کرده اند. به این موضوع پیشتر پرداخته شده و علاقه مندان میتوانند نقد و بررسی مستند را در مقاله زیر بخوانند:

آیا تخت جمشید ناتمام است؟ (نقد و بررسی مستند)

اما با یک بررسی ساده متوجه خواهیم شد که ستون مورد استناد جناب پورپیرار در زمان کاوش های باستان شناسی برپا نبوده و بعد ها با کنار هم قرار دادن قطعات ستون ها ساخته شده است. 

اگر در عکس مورد اشاره پورپیرار دقت کنیم 5 ستون در ایوان شرقی قابل شمارش اند اما در عکس زیر از دکتر اشمیت 4 ستون در ایوان شرقی دیده می شوند ، که ستون مورد بحث در میان آن ها نیست.

چهار ستون در ایوان شرقی کاخ آپادانا ایستاده اند(اشمیت، 1342: لوحه89).

واقعیت آنست که این ستون در زمان موسسه ایتالیایی ایزمئو (ISMEO) با استفاده از قطعات شکسته ستون و الحاق سنگ جدید برپا شده است. و گزارش های باستان شناسی این اقدام  موجود است، چنان که دکتر تیلیا شرح میدهد:

«در تابستان 1965 تعمیرات در ایوان شرقی آغاز شده بود. میله های شکسته ستون و عناصر سر ستون هنگام شروع کار محوطه ایوان و همچنین سرسرای راه جلوی آن را پوشانده بودند از این قطعات پراکنده در قسمت شمالی ایوان توانستند سه قطعه میله ستون را با هم ترکیب کنند که با قضاوت از روی محل تکه سنگ های مختلف محقق گردید که این میله به اولین ستون شمالی _ایوان شرقی آپادانا_ از ردیف خارجی تعلق داشته است. مدتی بعد میله چهارم این ستون از تکه سنگ ها ترکیب یافت … کار مرمت میله های ستون به همان روشی که پیش از این در مورد ستون های جنوب شرقی دروازه خشایار شا شرح داده شد صورت گرفت» (تیلیا، 1351: ص 52).

در پارسه مرمت «آناستیلوز» (طبیبیان، 1391: ص 151) انجام گرفته است که ترتیب مراحل انجام این مرمت باعث شده تا قسمت هایی از ستون کاخ آپادانا ناتمام به نظر برسند، شاید بهتر این باشد که با مراحل و نوع این مرمت آشنا شویم:

«بازسازی سبکی (آناستیلوز) به معنای دقیق و اخص کلمه، فقط عبارت است از دوباره ساختن بنا های تاریخی در هم فروغلطیده به همان شکل اول، و یا دوباره ساختن قسمتی از همان بنا ها در موضع اصلی خود. این نوع بازسازی را فقط میتوان در مواردی به کار برد که قطعات و اجزای مختلف آن به صورت پراکنده ای در محل حفاری موجود باشد. بدین ترتیب هر قطعه بایستی در موضع اصلی خود قرار گرفته و همان عملکرد سابق را باز یابد. استفاده از این روش فقط در مورد بنا های سنگی، با مشخصات تکنیکی خاص خود جایز می باشد»(استنلی پرایس، 1377: ص 182).

چنان که در قوانین مرمت آثار تاریخی درج شده است، میتوان ستون های فروریخته را با چسباندن قطعات آن ها مرمت کرد و دوباره آن را برپا ساخت. لازم به ذکر است که در این روش فقط مجاز به ساخت عنصر اتصال دهنده هستیم» (طبیبیان، 1391: ص 151). و اکثر قطعات موجود سنگ های اصلی خود بنا هستند.

بازسازی سبکی روش متداول مرمت آثار سنگی است به طوری که در سراسر جهان از این روش برای برپا ساختن بنا های تاریخی فروریخته استفاده میشود، در مجموعه آکروپولیس یونان شاهد همین نوع مرمت هستیم که با سنگ پیراییوس و بتن رنگ شده جای خالی قطعات ستون ها را پر و با شیار اندازی قسمت های الحاقی دوباره آن ها را برپا ساخته اند.(یوکیلهتو، 1387: ص 209)

معبد پارتنون در مجموعه آکروپلیس،سال 1910، پیش و پس از عملیات مرمت «برخی از ستون ها فرو ریخته اند و به روش آناستولیز مرمت میشوند»(یوکیلهتو،1387:ص103 )

چنان که مشاهده میشود برپا سازی ستون های فروریخته با استفاده قطعات الحاقی یک اصل مرمت بنا های سنگی در سراسر دنیا است.

در تخت جمشید نیز این عمل صورت گرفته است ستونی که سطح آن خام و بدون شیار معرفی میشود در واقع ستونی است مرمت شده با سنگ های الحاقی جدید. روند مرمت این ستون با استفاده از سنگ های جدید برپا شده است را مورد بررسی قرار میدهیم:

«قطعات سنگ جدید را پیش از نصب در محل استخراج با ابعاد تقریبی میبرند و این تکه های جدید تکمیلی پیش از اتصال به باقی مانده سنگ اصلی مورد تعمیر به شکل محل نصب در آورده میشود. پس از نصب این سنگ های جدید را با ابزار ظریفتر تراشیده سطح آن را با سطح سنگ قدیمی تراز میکنند. بهر حال گاهی اوقات این کار پیش از عمل نصب بر روی زمین اجرا میشود. اما در مورد شالهای جدید زیر ستون و شال هایی که باید مرمت شود کار تراش آن ها همیشه پیش از نصب در محل انجام میگیرد الحاق عناصر حجاری شده مانند قسمت هایی از سرستون، یا گیلوئی های اطراف در و پنجره و غیر آن بدون کوشش در ایجاد جزئیات نقوش فقط به تراش خطوط اصلی نقوش اقدام میشود. فقط شیار ها یا ابزار قاشقی میله های ستون را در روی سنگ های جدید الحاقی در می آورند تا سبب قطع خطوط عمودی نگردد» (تیلیا، 1351: ص 11).

الحاق سنگ جدید به ستون ها از آن جهت ضرورت دارد که ایستایی ستون تامین شود و وزن ستون را این قسمت ها تحمل کنند (تیلیا، 1351: ص44 ).

مراحل مرمت آناستیلوز در تخت جمشید (تیلیا، 1351: ص 28 و33)

چنانکه مشاهده میشود قسمت های خام و بدون شیار اندازی در ستون ها ناشی از اتصال سنگ جدید به قسمت های شکسته و گم شده ستون هاست که بعد ها به تناسب سنگ های اصلی ستون بر روی آن شیار هایی ایجاد میکنند ، این شیار اندازی ها و تراش ها با قلم مخصوصی صورت میگیرد تا بیننده بتواند سنگ جدید را از سنگ قدیمی تشخیص دهد.

ستون ایوان شرقی آپادانا که مورد بحث ما نیز مورد مرمت آناستیلوز قرار گرفته است:

«در تابستان 1965 تعمیرات در ایوان شرقی آغاز شده بود. میله های شکسته ستون و عناصر سر ستون هنگام شروع کار محوطه ایوان و همچنین سرسرای راه جلوی آن را پوشانده بودند از این قطعات پراکنده در قسمت شمالی ایوان توانستند سه قطعه میله ستون را با هم ترکیب کنند که با قضاوت از روی محل تکه سنگ های مختلف محقق گردید که این میله به اولین ستون شمالی _ایوان شرقی آپادانا_ از ردیف خارجی تعلق داشته است. مدتی بعد میله چهارم این ستون از تکه سنگ ها ترکیب یافت … کار مرمت میله های ستون به همان روشی که پیش از این در مورد ستون های جنوب شرقی دروازه خشایار شا شرح داده شد صورت گرفت» (تیلیا، 1351: ص 52).

تخت جمشید، تالار آپادانا . قطعات شمالی ترین ستون ردیف خارجی ایوان شرقی پیش از آنکه آن ها را بر روی ته ستون قرار دهند با الحاق سنگ جدید مرمت میشوند. (تیلیا،1351:ص104)

سه تا از پنج قطعه میله ستون تاکنون از روی زمین برداشته شده و بر روی ته ستون جایگذین گردیده است.(تیلیا،1351:ص54)

تخت جمشید ، تالار آپادانا . برپا کردن قطعات ستون (تیلیا،1351:ص107)

قسمت هایی که سنگ خام و تراش نخورده است همان سنگ های جدید الحاقی به ستون است که در ابتدا به صورت زبره تراش در محل شکستگی قرار میگیرند و سپس پس از آنکه ستون کاملا برپا شد  بر اساس قوانین مرمتی مطابق با شیار های سنگ های اصلی شیار اندازی میشوند هستند.(تیلیا،1351:ص 11) ، (یوکیلهتو،1387:ص210 و211)

چنان که دیدیم هیچ یک از ستون های پارسه ناکامل نبوده است، تحریفگران اجرای شیوه مرمتی «آناستولیز» را همراه با چاشنی توهم توطئه به مخاطب ارائه کردند ، ادعای ناتمامی کل تخت جمشید و پیشرفت 25 درصدی ساختمان سازی پارسه نیز کاملا نادرست است. تخت جمشید یک مجموعه است نه یک ساختمان، کاخ ها و ساختمان های بسیاری در آن وجود دارد ، دروازه ورودی کاخ صد ستون چنانکه همه مورخان و باستان شناسان نوشته اند ناتمام مانده اما این که عده ای بیان کنند کل تخت جمشید غیر قابل سکونت و نیمه کاره بوده کاملا نادرست است.

ادعای ناصر پورپیرار:

اگر تصاویر بالا برای به هوش آوردن کسانی که خود را به کری و کوری می زنند کفایت نمی کند، پس به عکس برداشته شده در ابتدای مراحل باز ساخت تخت جمشید در زیر دقت کنید که محوطه ی تالار آپادانا را نشان می دهد. در این جا نیز یک قلمه ستون بر زمین افتاده را می بینید که به طور واضح و بی نیاز به توضیح، شیار اندازی آن نیمه تمام است و یکی از حضرات بس کاردان باستان شناس از دانشگاه های کنیسه و کلیسایی غرب را ملاحظه می کنید که با صورتی عزا گرفته مشغول تدارک بیرون بردن این نیمه ستون از محوطه ی آپادانا  است. (پورپیرار،4 اردیبهشت ماه 1386)

(پورپیرار، 4 اردیبهشت 1386 )

پاسخ به ادعا های ناصر پورپیرار:

نویسنده کنترل خود را از دست داده و با لحنی زشت خوانندگان را «کر و کور» میخواند، ایشان برای جالب تر کردن فرضیه های خیالی شان دست به توصیف صورت باستان شناسان نیز میزند و «صورت عزا گرفته» حضرات باستان شناس را گواه میگیرد که این افراد مشغول جعل و فریب کاری هستند! در حالی که در خلال این هجو نویسی ها کسی نمیپرسد که پورپیرار صورت این افراد را چگونه دیده است؟

ادعا می شود که این ستون متعلق به کاخ آپادانا است! باید پرسید با توجه به کدام دلیل و مدرک این مکان را آپادانا میدانند؟ همچنین گفته میشود باستان شناسان در تدارک خروج این ستون از تخت جمشید هستند! باز هم باید پرسید چگونه از روی این عکس مقصد و هدف این افراد را تشخیص دادند؟ به وضوح ما در اینجا با ادعا های بی سند و تخیلات نویسنده مواجه هستیم . چراکه اسناد و مدارک پیرامون این عکس نشان میدهد که اولا این مکان دروازه ملل است نه آپادانا و دوما این قلمه ستون در جای خود نصب میشود نه آنکه جا به جا گردد.

چنانکه گفته شد عکس مربوط به ستونی در دروازه ملل است که مورد مرمت آنا ستیلوز قرار گرفته و دوباره برپا میشود .

دروازه ملل تخت جمشید پیش از خاکبرداری ها و مرمت ستون سوم و نمای امروزین دروازه ملل(اشمیت،1342:لوحه12)

هنگامی که تعمیر این ساختمان در سال 1965 شروع شد دوتا از چهار ستونی که وقتی تالار چهارگوش را برپامیداشته فروریخته و قطعات میله ستون و عناصر سر ستون ها روی زمین پراکنده افتاده بود. از این باقی مانده ها و قطعات و تکه سنگ هایی که در حوالی آن محل و بیشتر در شمال بنای دروازه بدست آمد و همچنین از بقایای دیگری که پس از ویران کردن دیوار جدید اطراف بنای دروازه پدیدار گشت ، امکان یافت تا سه قطعه از میله یک ستون کامل و چهار عنصر یک سر ستون مرکب بازسازی گردد. بر اساس موقعیت میله های ستون ، جای آن میبایستی در اصل ، برروی پایه ستون جنوب شرقی باشد . بنابراین،پایه ستون با چسباندن قطعات کوچک بسیاری که در دیوار جدید ویا روی زمین پیدا شده تعمیر گردد. سپس شال ستونی به جای شال مفقود برای پایه ستون فراهم شد.(تیلیا،1351:ص43)

زیر نویس عکس مورد استناد جناب پورپیرار هم صراحتا توضیح میدهد که این مکان دروازه خشایار شا (دروازه ملل) است و ستون با الحاق سنگ های جدید مرمت گردیده و در موضع جنوب شرقی نصب شود. اما با کمال تعجب شاهد سانسور کردن توضیحات عکس هستیم!! 

تخت جمشید . دروازه خشایار شا. نخستین قطعه ستون از تکه سنگ های بسیاری ترکیب و با الحاق هائی از سنگ جدید مرمت گردیده و آماده است تا بر روی پایه ستون جنوب شرقی تعمیر شده و شال جدیدی که بجای شال مفقود برای آن ساخته شده گذاشته شود(تیلیا،1351:ص97)

« نخستین قطعه میله ستون که روی شال جدید در بالای پایه تعمیر شده گذاشته بودند (شماره 1) بوسیله دو میله فولادی 28 میلیمتری که عمودا داخل میله ستون کار گذارده و از ته ستون نیز عبور داده شده وارد شالوده ستون کرده اند تثبیت گردیده است. دو قطعه دیگر میله ستون بهمین طریق با میله های فولادی به همان قطر به میله زیرین و همچنین عناصر سر ستون اتصال یافته است » (تیلیا،1351:ص44)

تخت جمشید ، دروازه خشایارشا . نخستین قطعه ستون جنوب شرقی که برداشته شده و به جای خود نصب گردیده است، قطعات زیرین سر ستون مرکب را بلند کرده بر فراز میله ستون بجای خود نصب کرده اند داربست تا ارتفاع 20 متری برپا گردیده و مشغول افراشتن قطعه فوقانی ستون هستند.(تیلیا،1351:ص98و99)

همانطور که مشاهده شد ، هیچ کدام از شبهاتی که پیرامون ستون های مجموعه جهانی تخت جمشید بیان شده است پایه و اساس درست تاریخی ندارد. ستون های تخت جمشید همگی در اجزای ساختاری خود کامل هستند در قلمه ستون ها عدم حجاری و خام تراشی وجود ندارد ، عکس هایی که در آن بخشی از ستون بدون تراش دیده میشود در واقع حاصل کار مرمت آناستیلوزی است که بر روی سنگ های این بنا انجام شده ، بر اساس قوانین مرمت آثار تاریخی مرمت کار میتواند اثر سنگی خرد شده و شکسته را با الحاق سنگ های جدید دوباره به هم متصل کند و پابرجا سازد. 

البته اینکار با ظرافت دقیقی انجام میشود سنگ الحاقی جدید تراش و رنگی متفاوت دارد تا با یک نگاه ببیننده سنگ نوتراش مرمتی را از سنگ اصیل و تاریخی تشخیص دهد ، اثر ماشین های تراش بر روی سنگ ها نشان دهنده اینست که سنگ مورد مرمت قرار گرفته است.

در مورد عکس ستون دروازه ملل دیدیم که تحریفگران با حذف زیر نویس توضیحات که در کتاب تیلیا در مورد هر یک از اقدامات مرمتی داده شده است در صدد تحریف تاریخ و القای جعل در باستان شناسی تخت جمشید هستند. البته که با نگاهی مستند نشان دادیم که ستون های آپادانا و دروازه ملل مورد مرمت و باز سازی قرار گرفته و هیچ جعلی نیز در کار نیست.

متاسفانه عده ای با هدف های سود جویانه شخصی با نگاهی آکنده از توهم توطئه به آثار باستانی میهنمان نگاه میکنند، این افراد که فقط رای و نظر خویش را مستند و حقیقت میدانند عمدتا تمامی باستان شناسان و محققین این رشته را فریب کار ، جاعل و شیاد معرفی میکنند تا بلکه با زدن چنین تهمت هایی خواست خویش را بر کرسی بنشانند ، اما با نگاهی دقیق و حقیقت خواهانه به آثار باستانی میتوان نادرستی رای و نظر این افراد را نشان داد.

نوشته های بیشتر در پاسخ به پورپیرار:

پاسخ به ناصر پورپیرار