نشان و نماد

پیوند شیر با میترا در هیچ منبع باستانی نیامده است و فرضیه‌ها بیشتر بر اساس تحلیل آثار باستانی، نقش برجسته‌ها و موارد دیگر مطرح شده است. از آنجایی که میترا مذکر و آناهیتا مونث است و در مُهر هخامنشی یک ایزدبانو ترسیم شده، می‌توان گفت آناهیتا در آن مُهر ترسیم شده است.

چندی است که گروهی از هم میهنان ادعا می‌کنند پرچم شیر و خورشید، پرچم باستانی ایرانیان است. ولی در هیچ کدام از پرچم‌های ایران باستان نشان شیر و خورشید وجود نداشته است و پرچم هایی با نشان شیر و خورشید ریشه در تاریخ ایران پس از اسلام دارد.

از آنجایی که درفش کاویانی ریشه در اسطوره‌های ایرانی دارد، در طول تاریخ با مشخصات گوناگونی تلاش کردند درفشی شبیه به آن چیزی که در اسطوره‌ها آمده به وجود بیاورند. در شاهنامه فردوسی بارها از درفش کاویانی با عنوان درفش بنفش یاد شده است. در تاریخ طبری گفته شده که درفش کاویانی از جنس پوست پلنگ بوده است

از آنجایی که ایران کشوری تاریخی با پیشینه قابل توجه است، درفش‌ها و پرچم‌های گوناگونی را در طول تاریخ داشته است. با این حال درفش کاویانی مشهور ترین درفش ایران در طول تاریخ بوده است و همواره در فرهنگ ایرانی جایگاه والایی داشته است. حتی تا به امروز برای ایرانیان و ایرانی فرهنگان نماد آزادی و آزادگی است.

سکه‌های ایونیه از نمونه‌های جدیدتر چنین نشان‌هایی است. پیش از آن در آثاری مربوط به شهر سوخته و شوش که برای هزاره‌های پیش از میلاد هستند چنین نشان‌هایی دیده می‌شود. معمولا این ادعاها در رسانه‌های ایران ستیز از جمله تجزیه‌طلبان و افراطی‌های به ظاهر مذهبی منتشر می‌شود و همراه با غرض ورزی است.

این روزها پرچم‌هایی با نماد شیر و شمشیر و خورشید برپا می شود و ادعا می‌شود که پرچم باستانی ایرانیان است!!! در صورتی که هیچ نشانی از دوران باستان وجود ندارد که شمشیر در دست شیر باشد و اگر چند نشان محدود از ایران باستان به دست آمده که شبیه به شیر و خورشید هستند (مانند نشان ایزد سوار بر شیر و شیر و ستاره) بدون شمشیر ترسیم شده اند. لازم به ذکر است که این نشان‌ها اصلا جنبه ملی نداشتند بلکه جنبه‌های نجومی و مذهبی داشتند.

امروزه سرود‌های ملی کشور‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یکی از مهم ترین عوامل معرفی ملت‌ها به دیگر ملل می‌باشد. کشور ما هم تا کنون چند سرود ملی رسمی داشته که با تغییرات و دگرگونی همراه بوده است. در این نوشتار قصد داریم به بررسی سرود‌های ملی کشورمان در طول تاریخ بپردازیم.

در این نوشتار نگاهی می‌کنیم به نشان‌هایی که در تاریخ و تمدن ایران ماندگاری داشتند و از دوران باستان تا کنون بسیار مشهور هستند: گردونه مهر، فَروَهَر، سرو، اختر کاویان ...

نشان شیر و خورشید در تاریخ ایران بیشتر از آنکه جنبه ملی داشته باشد، جنبه‌های مذهبی، نجومی و طالع بینی داشته است. این نشان از دوران صفویه در ایران شهرت زیادی پیدا کرد. نشان شیر و شمشیر و خورشید که جنبه اسلامی و شیعی داشت در دوران قاجار فراگیر شد و روی پرچم رسمی ایران جای گرفت که نماد سلطنت شیعی ایران بود.

بسیاری از نشان‌ها و نمادهای ملی ما ریشه باستانی دارند مانند رنگ سبز و سپید و سرخ که امروز در پرچم ملی ما جای دارند. همچنین هنرهایی مانند قالی بافی که هنوز ایرانیان در دنیا جزو بهترین‌ها هستند از دوره باستان در ایران جایگاه قابل توجه داشته‌اند. در این نوشتار به چند یادبود دیدنی از دوران هخامنشیان اشاره می کنیم که نشان دهنده ریشه باستانی بسیاری از نمادها و هنرها در ایران است.

این نشان که به نظر می رسد پیشینه ای هفت هزار ساله در ایران دارد؛ ماندگاری عجیبی در تمدن ایران داشته است. آثار یافته شده نشان می دهد که این نماد تنها در یک دوره خاص مورد توجه ایرانیان نبوده است. از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی این نماد در آثار دیده می شود و به آن به دیده احترام نگریسته می شده است.