نظر دکتر حسین بادامچی درباره موضوع کوروش و اوپیس

باستان‌ستیزان نوشته‌های دکتر بادامچی درباره واژه «نیشو» را تحریف کردند

چندی است که باستان‌ستیزان، پایگاه خردگان را متهم کردند که این پایگاه نوشته‌های دکتر حسین بادامچی درباره واژه نیشو در رویدادنامه نبونئید را تحریف کرده است. این در حالی است که در نوشتار «آیا کوروش مردم اوپیس را قتل عام کرد؟!» پایگاه خردگان عینا و بدون هیچ تغییری نوشته‌های دکر حسین بادامچی از کتاب فرمان کورش بزرگ نقل شده است.

هر کس نوشته‌های دکتر بادامچی را بخواند متوجه می‌شود که ایشان بحث را از انتقاد به امیلی کورت آغاز می‌کند و به اشکال قرائت‌هایی که کورت بر اساس آنها ترجمه کرده و نظر داده است می‌پردازد. در ادامه نقدهای ویلفرد لمبرت به ترجمه رایج را قابل توجه می‌داند و در پایان می نویسد: «سیاق متن نشان می‌دهد که مردم اکد همان سپاه اکد است».

باستان‌ستیزان که سابقه طولانی در تحریف منابع و مآخذ دارند (از منابع باستانی گرفته تا نوشته‌های پژوهشگران معاصر) این بار هم به دروغ پردازی و فرافکنی روی آورند.

برخی از سایت‌های دروغ پرداز و تفرقه افکن هم به دروغ نوشته‌اند که دکتر بادامچی گفته است کورش‌، مردم اوپیس را قتل عام و غارت کرده است! در صورتی که دکتر بادامچی این موضوع را نقد کرده است. کاری که این سایت ها پیش از این درباره نوشته های اوستا، آثارالباقیه، شهرستان‌های ایرانشهر، کوروپدیا و… هم انجام داده بودند.

برای آنکه موضوع روشن شود در ادامه عینا نوشته‌های دکتر حسین بادامچی از کتاب فرمان کورش بزرگ (صص ۳۳-۳۴) را می آوریم.

نویسنده: دکتر حسین بادامچی

… استوانه کورش (سطر ۲۲ تا ۲۴) و وقایع‌نامه نبونایید (ستون سوم، سطر ۱۵ تا ۱۸) تاکید می‌کنند که فتح بابل و ورود کورش به آن شهر کاملا صلح آمیز بوده، جنگی صورت نگرفته به طوری که حتی آیین‌ها و مراسم مذهبی اساگیل معبد مردوک یا دیگر معابد دچار وقفه نشده است (۱).

خانم امیلی کورت برای نشان دادن عدم صحت این گزارش، به عبارتی از وقایع‌نامه نبونایید استناد می کند که به جنگ اوپیس و قتل عام مردم آن شهر به دست کورش اشاره دارد. قسمت مورد نظر را به ترجمه خانم کورت نقل می کنیم. ترجمه ایشان از قرائت گریسون (Grayson 1975, 109) و گلاستر (Glassner 2004, 236-237) پیروی می کند. وقایع نامه نبونایید، ستون سوم، سطر ۱۲ تا ۱۴:

Kuhrt 2007, 51: In the month Tashritu (27th September-26th October) When Cyrus did battle at Opis on [the bank of] the Tigris against the army of Akkad, the people of Akkad retreated. He carried off plunder (and) slaughtered the people

 

Glassner 2004, 237: He pillaged and massacred the population.

…

اشکال ما بر ترجمه سطرهای ۱۲ تا ۱۴ است. آوانویسی متن به این صورت است:

به تازگی ویلفرد لمبرت در یادداشت کوتاهی بر سطرهای ۱۲ تا ۱۴ اشکالات این تفسیر را مطرح کرده است (Lambert, 2007). اشکال اصلی این است که بنابر ترجمه رایج، کورش سپاه بابل را در اوپیس شکست داد، در نتیجه مردم شهر عقب نشستند، کورش (ظاهرا شهر اوپیس را) غارت کرد و مردم را قتل عام کرد. ظاهرا بعد از غلبه اولیه بر سپاه بابل، کورش سپاه شکست خورده و در حال فرار را رها می‌کند و شهر نزدیک محل جنگ را غارت و مردم محلی را قتل عام می‌کند.

لمبرد به درستی تذکر می‌دهد که اصطلاح «سپاه اکد» نام درستی برای سپاه نبونایید است چون اکد به معنی کل سرزمین بابل است و احتمالا مردمی از سراسر بابل در سپاه نبونایید حضور داشته‌اند. اما اصطلاح «مردم اکد» برای نامیدن مردم شهر اوپیس یا سیپر عجیب است چون فقط مردم محلی در آن نواحی حضور داشته‌اند. به عبارت دیگر اگر کشتار مردم محلی مورد نظر است عبارت «مردم اکد» رسا نیست. لمبرت پیشنهاد می‌کند که واژه نیشو (nišu) را به معنی «افراد و مردان» تعبیر کنیم که در این صورت همان سپاه اکد مورد نظر است: کورش در اوپیس با سپاه بابل جنگید، آن سپاه عقب نشست، کورش اردوگاه ایشان را غارت کرد، سپس ایشان را دنبال کرد و به طور کامل مغلوب کرد. به علاوه فعل داکو (dâku) به معنای «کشتن، زدن، غلبه کردن» به کار می‌رود اما معنای «قتل عام» اغراق است. لمبرت متن را به صورت زیر ترجمه می‌کند (Lambert, 2007):

در ماه تشریتو وقتی کوروش با سپاه اکد در اوپیس بر ساحل دجله جنگید، سربازان اکد عقب نشستند. او (کورش) غنیمت گرفت و سربازان (اکد) را مغلوب کرد

In Tishri when Cyrus did battle with the army of Akkad at Opis, on the [bank] of the Tigris, the soldiers of Akkad withdrew. He (Cyrus) took plunder and defeated the soldiers (of Akkad).

اشکال نظر لمبرت این است که واژه نیشو (nišu) در متن وقایع نامه نبونایید هرگز به معنی سرباز استفاده نشده است. اما سیاق متن نشان می دهد که مردم اکد همان سپاه اکد است.

برگرفته از: بادامچی، حسین (١٣٩١). فرمان کورش بزرگ به همراه ویرایش، ترجمه و واژه نامه متن اکدی، تهران: نگاه معاصر.