22 مرداد 1404همواره هنرمندان و شاعران نگاه مثبتی به کوروش بزرگ داشته‌اند و این پادشاه خوشنام را در اشعار خود ستایش کردند. شاعرانی نامی مانند استاد شهریار، هما ارژنگی شعرهایی درباره کوروش بزرگ سروده‌اند. آنچه درباره کوروش بزرگ، جالب می‌نماید همسخنی و اشتراک منابع تاریخی درباره نیک سیرتی وی می‌باشد.
تاج تاریخ جهان کوروش اهخامنشیست
کز قماش و منشی محتشم و اولا بود
(استاد شهریار)
ناگه به یکبار،
از لابلای ابرهای سرد و غمبار،
گل می‌کند خورشید زر تار
با رنگ‌های روشن و شاد
در چهره‌ی پاکِ اَبَر مردی اَمُرداد
مردی که از ژرفای تاریکی درخشید
جوشید و کوشید
مردی که بنیان ستم زیر و زبر کرد؛
چون جویباری نرم و آرام،
بانگ نوای مهر خیزش در گوش‌هایم می‌نشیند:
«کورش منم
شاه جهان
شاه پیمبر
کورش منم
کشور رهان دادگستر
آزاده‌ای پویای راه روشنایی
دلبسته آیین مهر و پارسایی»
(هما ارژنگی)
به نام حضرت کوروش قیام باید کرد
به واژه واژه‌ی نامش سلام باید کرد
کسی که نام تو را از کتاب خط زده است
به دست تیر زمان انتقام باید کرد
…
حدیث و قصه و غارت نبود دولت تو
به سنگ و لوح نوشتی کدام باید کرد
…
تو پادشاه جهانی و دردمان این است
چرا به مرحم غیر التیام باید کرد؟
…
نه بارگاه عظیمی، نه گنبد و نه حرم
به عشق خاک تنت ازدحام باید کرد
…
(مهدی مختارزاده)
ای وطن نامت شکوه آمیز و والا و سِتُرگ
جنگجویانت، شهنشاهان و مردان بزرگ
کوروشت بر قلب‌ها، همواره رهبر بود و هست
حضرت کوروش، به زعم ما پَیَمبر بوده است
اولین منشورِ مکتوب بشر، فرمان او
ایزدان، امشاسپندان، جمله پشتیبان او
…
(شاهکار بینش پژوه)
درباره حضور در کنار آرامگاه کوروش بزرگ:
گر گریه کُنان، آه کِشان، سینه به خاک است
انصاف بده راهیِ منزلگهِ پاک است
در مکتبِ ما سجده به آن سنگ روا نیست
این سجده نمایی، فقط بوسه به خاک است
(مجید خالقیان)
شعری کهن از شاعر یهودی‌تبار ایرانی و پارسی‌گوی که مشهور به شاهین شیرازی بوده است (قرن ۱۴ میلادی):
کورش همه روز داد می‌داد
دایم دل خلق از او بدی شاد
ظالم به جهان نماند یک تن
از شاه و گدا ز مرد و از زن
کاری به جهان نکرد جز داد
گردید از او زمانه آباد
دایم به دعای او زن و مرد
بودی شب و روز با دل درد
خرم دل آن شهی که از داد
دارد دل خلق گیتی آباد
(شاهین شیرازی)
(ن.ک: اردشیر نامه شاهین شیرازی، برگردان و تصحیح و پژوهش: امیرعلی فلاحیان. ۲۰۲۴ م. شرکت کتاب)
آری ای مردم پارس، میهن ما ایران
هر وجب خاک تن کوروش‌هاست
من دلم می‌خواهد،
مثل کوروش باشم
پر از اندیشه‌ی سبز،
عاشق رنگ سپید،
و وفادار به قرمز باشم.
(محمد مهدی امیری)
به نام کاوه و آرش،
به نام کوروش و خاکش.
به نام جنگ و آزادی.
به نام خشم و آگاهی.
به نام هر که نامش هست:
پریشان خاطر و سرمست …
(مجید خالقیان)
