آرامگاه کوروش بزرگ
مورخان باستان صراحتا ویژگیهای آرامگاه کوروش بزرگ را در پاسارگاد ثبت کردهاند. ویژگیهایی مانند پلکانی و طبقاتی بودن که دارای یک بخش ویژه فوقانی است. مورخان از وجود بوستانی یاد کرده اند که آرامگاه داخل آن قرار داشته است و یافتههای باستانی ثابت میکنند که بنای پاسارگاد داخل بوستان قرار داشته است. آثار باستانی به جا مانده مانند کتیبهها و نقش برجستهها با کوروش بزرگ ارتباط دارند.
اینکه گفته شود آرامگاهی شبیه آرامگاه کوروش بزرگ در دوران هخامنشیان وجود نداشته، کاملا اشتباه است. ساخت آرامگاههایی به سبک آرامگاه کوروش بزرگ تا اواخر دوران هخامنشی ادامه داشته است. احتمالا آرامگاه کمبوجیه فرزند کوروش بزرگ هم به همان سبک در حال ساخت بوده است. طبیعی است که در شاخههای گوناگون از یک خاندان شیوههای گوناگونی و ویژه آن شاخه برای آرامگاه به کار برده شده است.
فرضیه های گوناگونی درباره جای قرار گرفتن پیکر کوروش بزرگ در آرامگاهش وجود دارد. با این حال با توجه به منابع باستانی و شواهد گوناگون به نظر می رسد پیکر در اتاق بالای بنای آرامگاه و در تابوت قرار داشته که یادآور سنتهای زرتشتی است و پیکر با خاک فاصله داشته است.
مجموعه تاریخی پاسارگاد در 130 کیلومتری شهر شیراز و با فاصله 82 کیلومتری از تخت جمشید از جمله یادگار های نخستین پادشاه هخامنشی است. دو کاخ ستون دار «بارعام» و «کاخ اختصاصی» بارگاه پادشاهان هخامنشی بوده است، این کاخ ها با فاصله از یک دیگر و در مجاورت باغ های سلطنتی قرار داشته است.
با توجه به شواهد گوناگون تاریخی و آثار باستانی امروزه میتوان قاطعانه از تعلق آرامگاه پاسارگاد به کوروش بزرگ سخن راند. اما در گذشته اشتباهاتی درباره این آرامگاه وجود داشته است به طوری که مدتی در دورههای پس از اسلام، مردم محلی تصور می کردند این آرامگاه، آرامگاه مادر حضرت سلیمان (ع) است در حالی که هیچ منبع باستانی و قابل اطمینانی وجود ندارد که نشان دهد آرامگاه پاسارگاد مربوط به حضرت سلیمان (ع) میباشد و حتی شواهد خلاف آن را نشان میدهند. کتاب مقدس حدود پادشاهی سلیمان پیغمبر را مشخص کرده است و بر اساس این مرز بندی ایران و خصوصا منطقه فارس در حدود سلطنت سلیمان پیامبر (ع) نمیگنجد. حال این سوال به وجود میآید که چرا سلیمان پیامبر (ع) نخست مادرش را در همان سرزمین خود و کنار خانهای که برای خدا ساخته بود به خاک نسپرده است؟ و البته چرا مادرش را هزاران کیلومتر دور تر از بیت المقدس و اوشلیم آن هم در سرزمینهایی که بر اساس کتاب مقدس او بر آنان پادشاهی نداشته دفن کرده است؟ این در حالی است که شواهد گوناگون نشان میدهند که آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد است از جمله اینکه گفتار مورخین عهد کهن بسیار با بنای آرامگاه پاسارگاد همخوانی دارد.
در مجموعه کلیپ های «مجعولات مجلل» ناصر پورپیرار و عوامل فیلم بردار در خدمتش تلاش بسیار دارند تا به هر ترتیب اصالت و هرکجا که نتوانند، هویت مجموعه پاسارگاد را انکار کرده به زیر سوال ببرند به طوری که پورپیرار کاخ های هخامنشی پاسارگاد را ساخته شده در سال 1963 تا 1961 به دست آستروناخ میداند و معتقد است که سنگ های این کاخ ها با سرقت از مجموعه های تاریخی دیگر به اینجا آمده است تا کاخ های جعلی برای کوروش بسازند! در این مجموعه مقالات به تمامی این ادعا ها در مجموعه کلیپ های «مجعولات مجلل» و مقاله «پاسارگاد ساخته یهودیان یا ایرانیان؟» پاسخ علمی داده شده است.
آرامگاه کوروش بزرگ، چندان بزرگ نیست و تنها از سنگ ساخته شده است؛ در حالی که آرامگاه شی هوانگ دی همانند یک کوه عظیم است.