ضحاک

آهنگ «افعی ضحاک»، بر اساس سروده‌ای از مجید خالقیان و با آرایه ادبی تضمین (از خاقانی شروانی) آماده شده است. مصرع تا که جهان افعی ضحاک شد عینا از خاقانی گرفته شده و شعر خاقانی نقش مهمی در این سروده داشته است. این آهنگ حاصل گردآوری چند خروجی هوش مصنوعی با سبک حماسی است که نهایتا ویرایش شدند و در کنار یکدیگر قرار گرفتند. بنابراین تدوین و اصلاحات فراوان به صورت دستی انجام گرفته است.

نکته مهمی که معمولا به آن توجه نمی‌شود این است که بر اساس اسطوره‌های ایرانی اگر پادشاهی به کژی و نابخردی و ستمگری روی می‌آورد، فره ایزدی از او دور می‌شد و دیگر شایسته پادشاهی نبود. یعنی مشروعیت خود را از دست می‌داد. جنبه بازدارندگی فره ایزدی قابل توجه است به طوری که هراس از دور شدن فره ایزدی و از بین رفتن مشروعیت باعث می‌شده که دادگری برای پادشاهان ایران باستان یک ارزش به شمار آید و اگر فرمانروایانی دادگر نبودند، رقبای سیاسی آنها که خون شاهی داشتند بهانه پیدا می‌کردند. می‌توان گفت فره ایزدی بازدارنده ستمگری در منش ایرانشهری بوده است.

شاید بتوان گفت جشن مهرگان قدمتی به اندازه ایزد میترا دارد و چه بسی مهرگان بزرگ ترین جشن پیروان آیین میترا بوده است. علاوه بر دلایل آیینی، دلایل اساطیری هم برای این جشن بیان کرده‌اند که معروف‌ترین آنها قیام کاوه آهنگر و پیروزی بر ضحاک و بر تخت نشستن فریدون است. اما جالب آنکه رویدادهای مهم تاریخی نظیر پیروزی داریوش بر گئومات در روزهای نزدیک به مهرگان رخ داده است که شباهت به اسطوره‌ها دارد. ریشه بنیادین جشن‌های ایران باستان به طبیعت باز می‌گردد و همه این جشن‌ها پیوند تنگاتنگی با طبیعت و زیست بوم آدمی دارند؛ این مسئله درباره مهرگان بسیار پر رنگ است.