خشایارشا

داستان استر که در منابع یهودیان آمده را می‌توان از افسانه‌های تاریخی دانست و داستان‌های تحریف شده از آن که در ایران رواج پیدا کرده پایه و اساس ندارد. قطعا رویکرد افراطی به داستان استر پذیرفتنی نیست؛ جه از جانب یهودیان افراطی و چه از جانب یهودستیزان باشد. در این نوشتار سعی می‌کنیم جدا از هیاهویی که درباره داستان استر وجود دارد، این داستان را از نظر تاریخی بررسی کنیم و درباره ریشه‌های این داستان سخن بگوییم.

در بررسی ارزش‌ها و باورهای ایران باستان جایگاه والای آبادگری و آبادانی قابل توجه است. به طوری که گویی آبادانی صرفا یک کار زمینی و مادی برای مردمان و پادشاهان نبوده بلکه کاری مقدس و معنوی برای آنها بوده است. گویی شادی خدای بزرگ در نتیجه شادی مردم و زیبایی زمین و آسمان به دست می آمده است.

با آنکه در منابع اروپایی‌ها چهره‌ای خشن و کشورگشا از خشایارشا ترسیم شده است و در دوران معاصر غربی‌ها بیشتر از هر دورانی علیه او اغراق می‌کنند اما با بررسی کتیبه‌های یافت شده از زبان خشایارشا در می‌یابیم که او بیشتر از آنکه به کشورگشایی و تسلط بر یونان علاقه داشته باشد به آبادگری و شادی مردمان سرزمینش علاقه نشان می‌داده است.

در این نوشتار به بررسی یهودیان در زمان خشیارشا می‌پردازیم که با توجه به داستان استر بسیار پر بحث می‌باشد.

چندی است که موضوع نادرست پیوند سیزده‌به‌در و پوریم تبلیغ می‌شود و حتی برخی تصور می‌کنند هر سال یهودیان در روز سیزدهم فروردین، جشن پوریم را برگزار می‌کنند. در این نوشتار پژوهش یهودیان ایران را درباره عدم انطباق پوریم با سیزده‌به‌در می‌آوریم و با توجه به تسلط این هم میهنان به تقویم عبری این نوشتار از نوشتارهای قابل توجه است.

کتیبه نویافته خشایارشای بزرگ، بار دیگر بر سیاست آبادگری و مردم دوستی هخامنشیان تأکید می‌کند. پیش از این، منابع و شواهد زیادی حاکی از آبادگری و احترام به مردمان در این دوره بوده‌اند، اما در این سند خیلی آشکار، این موضوع از زبان شاهنشاه گفته می‌شود. بسیاری از کتیبه‌های هخامنشی دارای سطور یکسانی هستند، اما در این کتیبه، با سطور متفاوتی آشنا می‌شویم و از این رو این کتیبه ارزش دو چندان می یابد.