راهنمای سامانه بومیش - خط میخی پارسی باستان

10 فروردین 1403

نگاهی کوتاه:

از آنجایی که شاید نوشتن به میخی پارسی باستان نیاز به توضیحات داشته باشد و از سوی دیگر سامانه بومیش دارای ابزارهای ویژه‌ای مانند تبدیل از حروف انگلیسی به میخی پارسی باستان دارد، بر آن شدیم تا راهنمایی برای بخش میخی پارسی باستان آماده کنیم. در این بخش به برخی از قواعد خط میخی پارسی باستان و همچنین ویژگی‌های سامانه بومیش اشاره می‌کنیم.

توضیحات درباره سامانه بومیش

راهیابی به سامانه بومیش

فهرست:

در خط میخی پارسی باستان همه نویسه‌ها به جز نویسه‌های صدا دار (𐎠 و 𐎡 و 𐎢) حکم هجایی دارند چرا که همه دارای فتحه یا کسره یا ضمه می‌باشند که تعداد آنها به شرح زیر است:

– ۲۲ نویسه دارای فتحه

– ۴ نویسه دارای کسره

– ۷ نویسه دارای ضمه

فاصله میان واژه‌ها

نکته ۱: برای فاصله میان واژه‌ها در خط میخی پارسی باستان از نویسه 𐏐 استفاده می‌شود.

نویسه صدا دار « 𐎡 ای »

اشتباه رایج: کاربران گاهی به اشتباه به جای نویسه « 𐎡 ای » از نویسه « 𐎹 ی » استفاده می‌کنند که اشتباه است. توجه داشته باشید که نویسه « 𐎹 ی » صدا « یَ ya » می‌دهد.

نکته ۲: اگر بخواهیم نویسه صدادار « 𐎡 ای » را در میانه واژه‌ها به کار بریم به طور معمول نویسه را پیش از نویسه صدادار « 𐎡 ای » می‌آوریم. مانند 𐎶𐎼𐎫𐎡𐎹 (مَر تی یَ) که بخش 𐎫𐎡 آن دارای آوای «تی ti» است.

نکاتی درباره آواهای « جی ji »، « دی di » « می mi » « وی vi »

نکته ۳: توجه داشته باشید «نکته ۲» برای واج‌هایی که نویسه دارای کسره ندارند به کار می‌رود (مانند «ت» در بالا). ولی آوایی مانند « جی ji » که برای واج «ج» نویسه دارای کسره (𐎪) موجود است، به اینگونه نوشته می‌شود: 𐎪𐎡𐎺𐎠 (جیوا)

نویسه صدا دار « 𐎢 او »

اشتباه رایج: کاربران گاهی به اشتباه به جای نویسه « 𐎢 او » از نویسه « 𐎺 و » استفاده می‌کنند که اشتباه است. توجه داشته باشید که نویسه « 𐎺 و » صدای « وَ va » می‌دهد.

نکته ۴: اگر بخواهیم نویسه صدادار « 𐎢 او » را در میانه واژه‌ها به کار بریم به طور معمول نویسه را پیش از نویسه صدادار « 𐎢 او » می‌آوریم. مانند 𐎿𐎢𐎦𐎢𐎭 (سوُگوُدَ) که بخش 𐎿𐎢 آن دارای آوای « سو su » است.

نکاتی درباره آواهای «کو ku»، «گو gu»، «تو tu»، «دو du»، «نو nu»، «مو mu»، «رو ru»

نکته ۵: توجه داشته باشید «نکته ۴» برای واج‌هایی که نویسه دارای ضمه ندارند به کار می‌رود (مانند «س» در بالا). ولی آوایی مانند «کو ku» که برای واج «ک» نویسه دارای ضمه (𐎤) موجود است، به اینگونه نوشته می‌شود: 𐎣𐎢𐏁 (کوش)

نویسه صدا دار « 𐎠 ا آ »

نکته ۶: نویسه صدا دار « 𐎠 آ» در ابتدای واژه‌ها ممکن است هم صدای «اَ» و هم صدا «آ» دهد ولی در میانه یا آخر واژه‌ها همیشه صدای «آ» می‌دهد.

تبدیل از حروف انگلیسی به میخی

یکی از امکانات سامانه بومیش تبدیل از حروف انگلیسی به نویسه‌های میخی پارسی باستان است. از طریق لیست کشویی «نحوه تبدیل» می‌توانید نحوه تبدیل را تغییر دهید. به صورت پیش فرض پس از چند لحظه از لاتین به میخی تبدیل می‌شود ولی می‌توانید به حالت «با زدن دکمه» هم تغییر دهید که پس از کلیک بر روی دکمه «تبدیل» کار تبدیل انجام می‌شود.

با آنکه تلاش شده تا هنگام تبدیل قواعد خط میخی پارسی باستان رعایت شود (مانند نکته های ۱ تا ۵) ولی به دلیل تفاوت‌های زبانی ممکن است گاهی اوقات با قواعد پارسی باستان تطبیق کامل نداشته باشد. بهتر است پس از تبدیل خودتان تایید نهایی را انجام دهید.

نکته ۷: توجه داشته باشید از آنجایی که ممکن است میان تایپ حروف فاصله زمانی وجود داشته باشد اگر «نحوه تبدیل» را به حالت «با زدن دکمه» تغییر دهید، با توجه به قواعد خط میخی پارسی باستان تبدیل دقیق‌تر انجام می‌شود.

نکته ۸: چنانچه می‌خواهید آوای کشیده «آ» را در میانه و انتهای واژه‌ها به کار برید حتما به گونه aa بنویسید. برای نمونه واژه دیدا (دژ) به اینگونه نوشته می‌شود: didaa – 𐎮𐎡𐎭𐎠

نکته ۹: چنانچه قصد به کار بردن صداهای با فتحه یا کسره یا ضمه دارید، سامانه به یک نویسه در میخی پارسی باستان تبدیل می‌کند چرا که در میخی پارسی باستان نویسه‌ها حکم هجایی دارند و به خودی خود دارای فتحه یا کسره یا ضمه هستند.