بیش از ۱۲ سال درخواست برای ثبت رسمی هفتم آبان

بیش از ۱۲ سال از شروع درخواست‌ها برای ثبت رسمی هفتم آبان به عنوان بزرگداشت کوروش بزرگ می‌گذرد. این روز علاوه بر دستاوردهای فرهنگی می‌تواند از نظر اقتصادی بسیار مفید باشد اما مسئولین توجهی به این موارد ندارند و چند سالی است که جاده منتهی به پاسارگاد بسته می‌شود و برخورد ناپسندی با هم‌میهنانی که قصد حضور در پاسارگاد دارند، صورت می‌گیرد.

نویسنده: مجید خالقیان

با آنکه روز هفتم آبان به عنوان روز بزرگداشت کوروش بزرگ از روزهای معتبر تاریخی محسوب می‌شود اما هنوز در تقویم رسمی ایران به ثبت نرسیده است.

هفتم آبان، روز ورود صلح جویانه کوروش بزرگ به بابل و استقبال با شکوه از این پادشاه خوشنام است. بر اساس یک کتیبه باستانی معتبر که «رویدادنامه نبونئید» نام گرفته است، روز سوم ماه Arahsamna بابلی (مصادف با 29 اکتبر و برابر با 7 آبان)، کوروش بزرگ پس از ورود به شهر، با استقبال با شکوه مردم روبرو شد (رویدادنامه نبونئید، ستون ۳، بند ۱۸ و ۱۹؛ ن،ک: ارفعی، 1389: ص 14).

با توجه به تحولات بزرگی که پس از فتح بابل توسط ایرانیان در سطح جهانی رخ داد، این روز را می توان نقطه عطفی در تاریخ بشر دانست.

سال‌هاست که بسیاری از کنشگران فرهنگی از جمله دوستداران میراث فرهنگی، دانشگاهیان و دانشجویان، انجمن‌های مردم نهاد، پژوهشگران حوزه تاریخ و فرهنگ و… به دنبال ثبت رسمی این روز هستند و درخواست‌های فراوانی به مسئولین کشور برای ثبت این روز داده می‌شود. متأسفانه در سوی دیگر ایران‌ستیزان، افراطی‌های به ظاهر مذهبی، تجزیه‌طلب‌ها، سلطنت‌طلب‌ها، گروه‌های تروریستی مانند مجاهدین خلق و… مخالف ثبت رسمی این روز هستند تا بتوانند از این روز سوءاستفاده کنند.

بیش از ۱۲ سال از شروع درخواست‌ها برای ثبت رسمی این روز می‌گذرد اما هر سال فقط به شدت سرکوب‌ها اضافه می‌شود و این موضوع فضا را برای سوءاستفاده‌ها از این روز و اقدامات غیر قانونی باز گذاشته است.

در مهر ماه ۱۳۹۸ بهرام پارسایی، نماینده مردم شیراز در فضای مجازی اعلام کرد که وزارت کشور برای برگزاری بزرگداشت کوروش در هفته اول آبان، برنامه یک هفته‌ای تمدن ایران را تهیه کرد. اما دیری نگذشت که متوجه شدیم این اظهارات نادرست بود و در سال ۱۳۹۸ سرکوب‌ها ادامه پیدا کرد و احتمالا اظهارات بهرام پارسایی جنبه تبلیغاتی داشت که میخواست خود را پیگیر ثبت روز کوروش جلوه دهد. وی اینچنین نوشته بود:

با بیش از ۲ سال ممارست و پیگیری، سرانجام وزارت کشور برای برگزاری مراسم بزرگداشت کوروش در هفته اول آبان برنامه یک هفته‌ای تمدن ایران را تهیه کرد. خوشبختانه امام جمعه عالم شیراز با تاکید بر ریشه تاریخی و فرهنگی بزرگداشت کوروش، ما را به برگزاری شایسته این مناسبت، امیدوارتر ساخته

در این اظهارات به صورت مستقیم به ثبت رسمی هفتم آبان اشاره‌ای نشده بلکه صرفا به برگزاری مراسم دولتی اشاره شده بود و البته پارسایی مشخص نکرد در این دو سال ممارست دقیقا چه کاری انجام داده که از اصطلاح ممارست استفاده کرده است!!!

پیش از این اسفندیار رحیم مشایی زمانی که رئیس سازمان میراث فرهنگی بود، ثبت این روز را قابل بررسی دانست اما در نهایت این روز ثبت نشد. برخی اظهارات مشایی را صرفا اظهاراتی تبلیغاتی می‌دانستند که قصد عملی شدن را نداشت. پیش تر در موضوع سد سیوند که ضربه‌های قابل توجهی به آثار هخامنشی از جمله پاسارگاد و پارسه زد و صد البته پیشنهاد روز بزرگداشت کوروش بزرگ هم در واکنش به ساخت همین سد بود، ساخت سد، مورد تأیید اسفندیار رحیم مشایی گرفت.

اعتراض به سد سیوند یک اعتراض مردمی و کاملا فرهنگی بود و البته مختص هیچ طیف یا جناح سیاسی نبود بلکه یک اعتراض مردمی بود. متاسفانه آنطور که باید و شاید مورد توجه مسئولین قرار نگرفت و امروز شاید بیش از فواید این سد ضررهایش گریبان گیر ما شده است به طوری که هزینه‌های فراوانی را بر ما تحمیل کرد.

در سال ۱۳۸۴ که بحث آبگیری سد سیوند مطرح شد، شماری از ملی‌گرایان و باستان‌شناسان در ایران، از جمله دکتر پرویز ورجاوند با همراهی برخی افراد دیگر کمیته‌ای را به نام «کمیته نجات پاسارگاد» با هدف جلوگیری از آبگیری سد سیوند راه‌اندازی کردند. جمع پیش‌گفته برای جلب توجه دنیا به پاسارگاد و خطر آبگیری، در سال ۱۳۸۴ هفتم آبان را «روز کوروش بزرگ» نامیدند (نسب‌عبداللهی، ۱۳۹۶).

تلاش هایی از طرف کمیته نجات پاسارگاد برای ثبت این روز در یونسکو انجام شد (ن.ک: کمیته بین المللی نجات دشت پاسارگاد، 17 اسفند 1386). اما این تلاش‌ها برای ثبت رسمی موفقیت آمیز نبود چرا که اگر یونسکو بخواهد هفتم آبان را ثبت کند طبیعی است که باید دولت‌ها درخواست دهند، اما متاسفانه هنوز در تقویم ملی خودمان هم این روز ثبت نشده است، چه برسد به اینکه یونسکو بخواهد ثبتش کند (ن.ک: روزنامه ستاره صبح، ۱ مهر ١۳۹۶، گفتگو با مجید خالقیان).

با گذشت بیش از ۱۲ سال از آن دوران و آبگیری سد سیوند در سال 1386 (ن.ک:  مهر، ۳۰ فروردین ۱۳۸۶) مشخص می‌شود که نگرانی‌های دلسوزانه درباره سد سیوند چندان بی مورد نبوده است. گرچه در آن زمان اغراق‌های زیادی صورت گرفت و گروه‌هایی قصد جوسازی و سوء استفاده از این موضوع را داشتند و حتی برخی از تحلیل‌های کمیته نجات پاسارگاد هم در واقعیت اتفاق نیفتاد اما می‌توان گفت این سد علاوه بر هزینه‌های بالایش برای ساخت، هزینه‌های دیگری هم داشت. رطوبت ناشی از این سد باعث ایجاد مشکلاتی برای آثار باستانی از جمله رشد گلسنگ‌ها شد (مهر، ۲۳ اسفند ۱۳۸۸، گفتگو با امیرعباس عروجی).

متأسفانه رشد گلسنگ‌ها تبدیل به یک معضل شده است و رویش گلسنگ‌ها تا کنون هزینه‌هایی برای کشور داشته است به طوری که مسئولین پایگاه مجموعه جهانی پارسه، انعقاد و امضای تفاهم‌نامه‌های جداگانه‌ای با کشورهای اسپانیا در مورد تشکیل مرکز مطالعات گل‌سنگ تخت جمشید و با کشور ایتالیا در خصوص انجام مطالعات گونه‌ها و چگونگی برخورد با گلسنگ‌ها و پایش آلایندگی‌های صنعتی را دنبال کردند (ایسنا، ۲۵ بهمن ۱۳۹۵، گفتگو با سیامک بصیری).

به هر حال اعتراضات به سد سیوند رفته رفته فرونشست اما جایگاه والای کوروش بزرگ در تاریخ و همچنین ارزش تاریخی روز هفتم آبان مورد توجه نسل‌های جدید قرار داشت. می‌دانیم که پس از فتح صلح جویانه بابل، تحولات زیادی در سطح جهان رخ داد و استوانه کوروش بزرگ که به عنوان نخستین منشور حقوق بشر شناخته می شود، نگاشته شد. کوروش بر خلاف فرمانروایان آن عصر که وقتی شهری را فتح می‌کردند کتیبه‌هایی درباره قتل عام مردم می نگاشتند، کتیبه‌ای درباره احترام به انسان‌ها نگاشت و با تسامح دینی خود، منطقه را در صلح قرار داد که کمابیش این صلح و امنیت در دوران هخامنشیان پایدار ماند. ارتباط میان شرق و غرب عالم به وجود آمد و از آن دوران به بعد می‌بینیم که فیلسوفان بسیار بزرگی در یونان باستان ظهور کردند که به عقیده بسیاری از پژوهشگران تحت تأثیر فرهنگ شرق بودند. بنابراین ورود کوروش به بابل را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ بشر دانست.

از این روی بزرگداشت کوروش بزرگ حتی بیش از پیش مورد توجه مردم قرار گرفت و رفته رفته درخواست‌های مردمی برای ثبت رسمی روز کوروش بزرگ در تقویم ملی هم قوت گرفت. اکثر درخواست‌ها به صورت نامه جمعی و یا بیانیه در همایش‌‌های قانونی به ویژه در دانشگاه‌ها مطرح می‌شد. با بیشتر شدن کاربران فضای مجازی تلاش‌ها در فضای مجازی و جمع آوری امضاهای اینترنتی گسترش پیدا کرد.

رویکرد دانشجویان و دانشگاهیان به این روز و درخواست آنها برای ثبت رسمی این روز قابل توجه بوده است به طوری که در آبان ۱۳۹۰ و در همایشی با عنوان «روز جهانی کوروش» که توسط دانشجویان در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد درخواست ثبت رسمی روز کوروش بزرگ مطرح شد (تابناک، ۳۰ آبان ۱۳۹۰).

در آبان سال ۱۳۹۲ بار دیگر دانشجویان دانشگاه تهران فعالیت‌های قابل توجهی برای بزرگداشت کوروش بزرگ انجام دادند. ماکت آرامگاه کوروش که پیشتر توسط دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و در اعتراض به سد سیوند ساخته شده بود را به صورت موقت به دانشگاه تهران آورند. مجید خالقیان یکی از دست اندرکاران این فعالیت و عضو آن دوران انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران به ایسنا گفت:

این ماکت به‌مناسبت هفتم آبان‌ماه، روز کوروش، به‌مدت یک هفته در حیاط دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران قرار خواهد داشت… دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این ماکت را ساختند که تا این زمان، در همان مرکز نگهداری می‌شد و در معرض دید نبود (ایسنا، ۷ آبان ۱۳۹۲، گفتگو با مجید خالقیان).

در هفتم آبان آن سال انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران، همایشی با عنوان «یادبود استوانه کورش» در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار کرد که درخواست ثبت روز کوروش در تقویم ملی ایران مطرح شد. فریبا میرزایی دبیر این همایش به نمایندگی از دانشجویان گفت:

هدف انجمن علمی دانشجویان گروه تاریخ از برگزاری گرامیداشت برای منشور کورش، تعیین روزی در تقویم ملی برای پاسداشت نخستین منشور حقوق بشر بوده است (پردیس اهورا، 11 آبان 1392).

گرامی داشت روز کوروش در میان دانشجویان در قالب همایش‌ها، نشریه‌ها و… ادامه پیدا کزد (برای مثال ن.ک: نشریه دانشجویی سرزمین آزادگان زیر نظر کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران، آبان 1393).

درخواست ثبت رسمی روز کوروش بزرگ در مطبوعات رسمی کشور هم مطرح شده و این درخواست‌ها از سوی کنشگران فرهنگی، پژوهشگران، حقوقدانان و… مطرح شده است (برای مثال ن.ک: کشوری، 7 آبان 1394).

در فضای مجازی هم درخواست‌ها روز به روز بیشتر می‌شود. از جمله می‌توان به جمع آوری امضا به صورت اینترنتی اشاره کرد. در سال 1394 و در آستانه هفتم آبان، چندهزار ایرانی با امضای دادخواست‌نامه‌ای (پتیشن) از رییس‌جمهور خواستند هفتم آبان در تقویم رسمی کشور به نام «روز کوروش بزرگ» ثبت شود. نویسندگان این نامه انگیزه خود از نوشتن آن را پاسداشت همبستگی ملی و نکوداشت ارزش‌های بازمانده از کورش بزرگ به صورت فراجناحی و غیرسیاسی عنوان کردند (جهان صنعت، آبان 1394).

متن این نامه که به امضای هزاران تن رسید بدین شرح بود:

همان‌گونه که می‌دانید در تقویم رسمی کشور، مناسبت‌های گوناگونی وجود دارد اما هیچ روزی برای نکوداشت کوروش بزرگ، که در طول تاریخ همواره جهانیان او را گرامی داشته‌اند و ما در حق او کوتاهی کرده‌ایم، وجود ندارد.

بی‌گمان ارزش‌های تاریخی و فرهنگی برجای‌مانده از کوروش همچون یکتاپرستی، آزادمنشی، صلح‌دوستی، خردورزی، مردمداری، کشورداری و انسان‌دوستی، میراث مشترک ایرانیان با هر دین و زبان و از هر قوم است و به باور بسیاری او همان ذوالقرنین نامبرده در قرآن است.

بر این پایه، ما امضاکنندگان این درخواست، با انگیزه‌ پاسداشت همبستگی ملی و نکوداشت ارزش‌های بازمانده از کوروش بزرگ، از شما به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور خواستاریم که روز هفتم آبان ماه هر سال، که یادروز صدور منشور حقوق بشرِ کوروش بزرگ است، در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز کوروش بزرگ» ثبت شود (همان).

انجمن های مردم نهاد هم در این سالها بسیار فعال تر از قبل عمل کردند و درخواست‌های فراوانی برای ثبت رسمی هفتم آبان به عنوان بزرگداشت کوروش بزرگ را مطرح کرده اند. در سال ۱۳۹۶ تعداد زیادی از انجمن های مردم نهاد به رئیس جمهور نامه نوشتند برای ثبت رسمی این روز. نامه‌ی انجمن فرهنگی افراز به نمایندگی از ٢٧ نهاد مدنی در موضوع ثبت «روز کورش» در تقویم رسمی کشور صادر شده است (انجمن فرهنگی افراز، 3 آبان 1396).

با وجود این تلاش‌های فراوان و درخواست‌های مردمی هنوز سرنوشت این روز در تقویم رسمی مشخص نیست. در سال ۱۳۹۶ بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی از حسن روحانی به عنوان رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست کرد که در راستای انسجام ملی و توسعه صنعت گردشگری روز کوروش در تقویم ملی کشور ثبت شود تا دست فرصت‌طلبان و سودجویان در سوء استفاده از این مناسبت کوتاه شود (ایسنا، ۱ آبان ۱۳۹۶). او امسال (۱۳۹۸) در فضای مجازی اعلام کرد که وزارت کشور برای برگزاری بزرگداشت کوروش در هفته اول آبان، برنامه یک هفته‌ای تمدن ایران را تهیه کرد. البته با توجه به وجود نهادهای متعدد که در برگزاری اینگونه مراسم ها نقش دارند هنوز نمی توان به صورت قاطع از برگزاری این روز سخن گفت به ویژه آنکه هنوز این روز در تقویم ثبت رسمی نشده است.

متاسفانه عدم ثبت رسمی، فضا را برای سوءاستفاده‌ها از این روز و اقدامات غیر قانونی باز گذاشته است به طوری که گروه های گوناگون به دنبال سوء استفاده از این روز می باشند.

این سوء استفاده ها هزینه های زیادی را در بر داشته است. به راستی اگر از همان سالهای پیش که درخواست‌های کاملا مدنی برای ثبت روز کوروش بزرگ از طرف افراد و نهادهای دلسوز مطرح می‌شد، مسئولین این روز را ثبت می کردند، این هزینه ها و سوء استفاده ها رخ می داد؟!

هفتم آبان فرصتی ویژه برای رونق اقتصادی

هفتم آبان علاوه بر دستاوردهای فرهنگی می‌تواند از نظر اقتصادی بسیار مفید باشد. جذب گردشگر از تمام نقاط کشور و حتی جهان باعث ورود سرمایه، ایجاد اشتغال برای همه هم میهنان و در نهایت رفع فقر می‌شود. در واقع حضور در پاسارگاد کمک به پیشرفت کشور و توسعه اقتصادی است.

اما چند سال است که این فرصت طلایی از هم میهنان گرفته می‌شود. تعجبی ندارد روز به روز اقتصاد ما بدتر می‌شود چرا که این فرصت‌های طلایی از هم میهنان گرفته می‌شود. فرصت‌هایی که با ایستادگی بر پای خود و بدون دخالت بیگانگان می‌توانیم رونق اقتصادی ایجاد کنیم اما خود با دست خود جلوی پیشرفت خود را می‌گیریم.