معنای نام آتوسا چیست؟

معنای نام آتوسا، دختر کوروش بزرگ و پیوند آن با آیین زرتشتی

آتوسا یکی از بانوان نامدار دوران هخامنشیان است. او دختر کوروش بزرگ بود که به همسری داریوش بزرگ در آمد و مادر خشایارشای بزرگ است.

درباره معنای نام آتوسا فرضیه‌های گوناگونی مطرح شده است [1] اما آنچه در دانشنامه ایرانیکا آمده است قابل توجه‌تر از دیگر فرضیات می‌باشد. یکی از معانی مطرح شده برای این نام «بهترین هدیه» یا «بهترین عطا» است (Schmitt, 2011, Encyclopedia Iranica).

چنین می‌نماید که صورت پارسی این نام او تَ ئو ثه (𐎢𐎫𐎢𐎰) بوده است. این نام یادآور Hutaosā اوستایی است که به عنوان یکی از بانوان پاکدین در آیین زتشتی شناخته می‌شود.

همین موضوع به نظر می‌آورد که کوروش بزرگ و همسرش (کاساندان) بر اساس شخصیت‌های شناخته شده آیین زرتشی نام دختر خود را برگزیده‌اند.

در یافته‌های پارسه (تخت جمشید) سردیس سنگی یک بانوی هخامنشی به دست آمده است که برخی از پژوهشگران آن را سردیسی از آتوسا، بانوی نامدار هخامنشی می‌دانند. شوربختانه این اثر در طول تاریخ آسیب دیده است به طوری که گویا چشم‌هایی که برای این سردیس ساخته بودند به سرقت رفته است.

قطعا با توجه به افسانه سرایی‌های فراوان یونانیان برای تخریب چهره شخصیت‌های هخامنشی یا داستان هایی که در ستایش آنها نوشته‌اند، نمی‌توان دانش دقیقی از آتوسای تاریخی به دست آورد. ولی به هر حال نقش او به عنوان شاهدخت، همسر شاهنشاه و مادر شاهنشاه در آرامش نسبی و قدرت با ثبات هخامنشیان از دوران کوروش بزرگ تا پایان دوران خشایارشای بزرگ را می‌توان در نظر گرفت.

آتوسا در آثار هنری از دوران باستان تا دوران معاصر مورد توجه بوده است به طوری که یکی از شخصیت‌های اصلی نمایشنامه پارسیان آیسخولوس است. استاد حجت شکیبا بر اساس سردیس منسوب به آتوسا نقاشی‌های فراوانی را پدید آورده‌اند.