باج دادن به کوروش

Question

درود بر شما بزرگوار
چرا در سطر سی ام منشور کوروش آمده که مردم بابل باج های سنگینشان را آوردند و برپاهایم بوسه زدند؟
چرا کوروش خراج دریافت می کرده ؟

Answer 1

درود بر شما

پیش از هر چیز باید اشاره کنیم که این بخش از استوانه نشان می دهد که زوری برای پرداخت مالیات نبوده است بلکه افراد خود برای پرداخت مالیات و تسلیم هدیه به کوروش مراجعه کرده اند. بر عکس بسیاری از بخش های دوره های قبل که شاهان بزرگ باج زوری را امتیاز می دانستند اما در استوانه کوروش مالیات اختیاری و اینکه افراد با تمایل خود هدیه آوردند امتیاز دانسته شده است.

البته دریافت مالیات یک موضوع طبیعی در هر دولتی و حکومتی بوده و هست اما در متون یونانی ذکر شده است که کوروش اجباری برای مالیات مقرر نکرده بود و از زمان داریوش به بعد مالیات ها منظم و دقیق شدند.

اما درباره اصطلاح بوسه بر پا باید مفهوم این اصطلاح در آن دوران را مورد توجه قرار دهیم. به عبارتی باید به هرمنوتیک توجه داشته باشیم.

نکته مهم آن است که «بوسیدن پا» در متون بین‌النهرین تمثیلی برای فرمانبرداری است. نه اینکه واقعا مردم همه آمدند و پای کوروش را بوسیدند! چنین تمثیلی در متن‌های فراوان بین النهرین آمده است و با توجه به حالت معنوی این متون مشخص می‌شود که منظور بوسیدن پای ظاهری نیست.

از جمله در متن لوحه‌های گیلگمش این تمثیل به صورت آشکار دیده می‌شود:

«مادر! شب‏هنگام خوابی بس شگفت دیده‏ام. ستارگان را دیدم که در آسمان بودند و آنگاه چون جنگ‏آورانِ درخشانی بر من فرو ریختند. پس دیدم آن سپاه، یکی مرد بیش نیست و چندان که به برکندنِ وی کوشیدم از سنگینی که داشت بر او برنیآمدم. بسیار کوشیدم تا از زمین‏اش برکنم اما به جنباندن او پیروز نمی‏شدم و مردم اوروک بر این ماجرا می‏نگریستند و نفوسِ اوروک در برابر او فرود می‏آمدند و بر پای‏ش بوسه می‏زدند.

نفوس اوروک در برابر آفرینه‏ی اعجازآمیز فرود می‏آیند و به پاهای وی بوسه می‏زنند. به‏سانِ کودکان از وی ترسانند.

او، انکیدو، به آرمیدن بر فرش‏های رنگارنگ شایسته است. می‏باید که در کاخی کنار خانه‏ی من سکنا بگزیند و بزرگانِ زمین می‏باید که بوسه به پاهای وی زنند و خلایق همه می‏باید که در خدمتِ او باشند.

اینک گیل‏گمشِ بزرگ یارِ توست. بر فرش‏های رنگارنگت می‏نشاند و تو می‏باید تا در یسارِ وی در سرایی محتشم مسکن گزینی و بزرگانِ دیار بر پاهای تو بوسه ‏زنند. او مردمان را همه به خدمتِ بر تو می‏گمارد».

 

اما در متن استوانه کوروش، این تمثیل بسیار مردم مدارانه‌تر به کار رفته است. به طوری که از متن استوانه کوروش چنین برمی‌آید که افراد با اختیار کامل به نزد کوروش آمدند و مراتب فرمانبرداری را به جا آوردند.

از این متون به نتایج زیر می‌رسیم:

١- ذکر بوسیدن پا در کتیبه‌های بین النهرین به چند هزار سال قبل از دوره کوروش بر می‌گردد و چون کاتبان استوانه کوروش بابلی بودند از همان تمثیلات برای نشان دادن فرمانبرداری مردمان استفاده کردند.

۲- با توجه به تعداد غلو آمیز افراد می‌شود فهمید که اشاره این کتیبه‌ها به بوسیدن پا بیشتر یک تمثیل هست تا واقعیت.

 

فراموش نکنیم که به نظرمی‌رسد استوانه‌ای که به استوانه کوروش مشهور شده است، گزارشی از رفتار و سخنان کوروش است که توسط کاتبان بابلی تهیه شده است. همانند یهودیان که اتفاقات را گزارش کرده‌اند. کوروش هم که به اقوام و ملل گوناگون احترام می‌گذاشته است به نوشته‌های آنها هم احترام گذاشته است.

از این روی متن استوانه کوروش با همه شباهت‌های ظاهری که به دیگر نمونه‌های مشابه بابلی دارد، درون مایه متفاوتی ارائه می‌دهد چرا که رفتار و سخنان یک پادشاه ایرانی را گزارش می‌کند.

درهر حال علاوه بر استوانه کوروش، منابع دیگر هم زمان مانند رویدادنامه نبونئید و اسنادی از زندگی روزمره مردم بابل، رفتار انسان دوستانه کوروش با مردمان را ثابت می‌کنند.