درود بر شما
پیش از هر چیز باید اشاره کنیم که این بخش از استوانه نشان می دهد که زوری برای پرداخت مالیات نبوده است بلکه افراد خود برای پرداخت مالیات و تسلیم هدیه به کوروش مراجعه کرده اند. بر عکس بسیاری از بخش های دوره های قبل که شاهان بزرگ باج زوری را امتیاز می دانستند اما در استوانه کوروش مالیات اختیاری و اینکه افراد با تمایل خود هدیه آوردند امتیاز دانسته شده است.
البته دریافت مالیات یک موضوع طبیعی در هر دولتی و حکومتی بوده و هست اما در متون یونانی ذکر شده است که کوروش اجباری برای مالیات مقرر نکرده بود و از زمان داریوش به بعد مالیات ها منظم و دقیق شدند.
اما درباره اصطلاح بوسه بر پا باید مفهوم این اصطلاح در آن دوران را مورد توجه قرار دهیم. به عبارتی باید به هرمنوتیک توجه داشته باشیم.
نکته مهم آن است که «بوسیدن پا» در متون بینالنهرین تمثیلی برای فرمانبرداری است. نه اینکه واقعا مردم همه آمدند و پای کوروش را بوسیدند! چنین تمثیلی در متنهای فراوان بین النهرین آمده است و با توجه به حالت معنوی این متون مشخص میشود که منظور بوسیدن پای ظاهری نیست.
از جمله در متن لوحههای گیلگمش این تمثیل به صورت آشکار دیده میشود:
«مادر! شبهنگام خوابی بس شگفت دیدهام. ستارگان را دیدم که در آسمان بودند و آنگاه چون جنگآورانِ درخشانی بر من فرو ریختند. پس دیدم آن سپاه، یکی مرد بیش نیست و چندان که به برکندنِ وی کوشیدم از سنگینی که داشت بر او برنیآمدم. بسیار کوشیدم تا از زمیناش برکنم اما به جنباندن او پیروز نمیشدم و مردم اوروک بر این ماجرا مینگریستند و نفوسِ اوروک در برابر او فرود میآمدند و بر پایش بوسه میزدند.
نفوس اوروک در برابر آفرینهی اعجازآمیز فرود میآیند و به پاهای وی بوسه میزنند. بهسانِ کودکان از وی ترسانند.
او، انکیدو، به آرمیدن بر فرشهای رنگارنگ شایسته است. میباید که در کاخی کنار خانهی من سکنا بگزیند و بزرگانِ زمین میباید که بوسه به پاهای وی زنند و خلایق همه میباید که در خدمتِ او باشند.
اینک گیلگمشِ بزرگ یارِ توست. بر فرشهای رنگارنگت مینشاند و تو میباید تا در یسارِ وی در سرایی محتشم مسکن گزینی و بزرگانِ دیار بر پاهای تو بوسه زنند. او مردمان را همه به خدمتِ بر تو میگمارد».
اما در متن استوانه کوروش، این تمثیل بسیار مردم مدارانهتر به کار رفته است. به طوری که از متن استوانه کوروش چنین برمیآید که افراد با اختیار کامل به نزد کوروش آمدند و مراتب فرمانبرداری را به جا آوردند.
از این متون به نتایج زیر میرسیم:
١- ذکر بوسیدن پا در کتیبههای بین النهرین به چند هزار سال قبل از دوره کوروش بر میگردد و چون کاتبان استوانه کوروش بابلی بودند از همان تمثیلات برای نشان دادن فرمانبرداری مردمان استفاده کردند.
۲- با توجه به تعداد غلو آمیز افراد میشود فهمید که اشاره این کتیبهها به بوسیدن پا بیشتر یک تمثیل هست تا واقعیت.
فراموش نکنیم که به نظرمیرسد استوانهای که به استوانه کوروش مشهور شده است، گزارشی از رفتار و سخنان کوروش است که توسط کاتبان بابلی تهیه شده است. همانند یهودیان که اتفاقات را گزارش کردهاند. کوروش هم که به اقوام و ملل گوناگون احترام میگذاشته است به نوشتههای آنها هم احترام گذاشته است.
از این روی متن استوانه کوروش با همه شباهتهای ظاهری که به دیگر نمونههای مشابه بابلی دارد، درون مایه متفاوتی ارائه میدهد چرا که رفتار و سخنان یک پادشاه ایرانی را گزارش میکند.
درهر حال علاوه بر استوانه کوروش، منابع دیگر هم زمان مانند رویدادنامه نبونئید و اسنادی از زندگی روزمره مردم بابل، رفتار انسان دوستانه کوروش با مردمان را ثابت میکنند.